Επιδότηση δανείου: Ανοίγει η ηλεκτρονική αίτηση, ποιοι θα πάρουν επιδότηση για δόσεις 9 μηνών
Μέχρι και την Δευτέρα 3 Αυγούστου – εκτός απροόπτου – αναμένεται να ανοίξει η ηλεκτρονική αίτηση στην οποία οι δανειολήπτες που έχουν πληγεί από τον κορωνοϊό, θα αιτηθούν την κρατική επιδότηση για τις δόσεις των δανείων τους, πρόγραμμα που είχε προαναγγείλει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Οι ενδιαφερόμενοι θα εισέρχονται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα με τους κωδικούς του Τaxisnet και το σύστημα αυτόματα θα αντλεί όλα τα δεδομένα για το εισόδημα και την περιουσία τους ώστε να προκύπτει αν είναι δικαιούχοι ή μη. Αμέσως μετά, θα πραγματοποιηθεί διασταύρωση των στοιχείων προκειμένου να διαπιστωθεί εάν ο δανειολήπτης πληροί τα κριτήρια και μπορεί να ενταχθεί στο πρόγραμμα-γέφυρα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρόγραμμα έχει διάρκεια 9 μηνών και η επιδότηση θα κυμαίνεται από 300 έως 600 ευρώ τον μήνα, ανάλογα με το αν το δάνειο εξυπηρετείται κανονικά, αν παρουσιάζει καθυστέρηση ή έχει καταγγελθεί.
Κριτήρια αποτελούν η αξία της πρώτης κατοικίας, το ποσό του ανεξόφλητου δανείου, το οικογενειακό εισόδημα, το σύνολο καταθέσεων και επενδυτικών προϊόντων και η συνολική αξία ακίνητης περιουσίας. Τα κριτήρια διαφέρουν ανάλογα με το αν το δάνειο είναι πράσινο, «κόκκινο» ή καταγγελμένο.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του protothema.gr τα παραπάνω προβλέπονται στο σχέδιο γέφυρα που ανακοίνωσε πρόσφατα στην Βουλή ο υπουργός Οικονομικών Χρ. Σταϊκούρας με στόχο τη στήριξη της πρώτης κατοικίας των δανειοληπτών. Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο κ. Σταϊκούρας το πρόγραμμα θα κατατεθεί προς ψήφιση στην Βουλή για να ισχύσει 9 μήνες με περίοδο αιτήσεων από την 1η Αυγούστου – 30 Σεπτεμβρίου. Συγκεκριμένα εντάσσονται:
Α) Για την πρώτη κατηγορία δανειοληπτών, με δάνεια που εξυπηρετούνται, το πρόγραμμα-γέφυρα προβλέπει τα εξής:
– Συνολική αξία ακίνητης περιουσίας 600.000 ευρώ Για την κατηγορία των δανειοληπτών με εξυπηρετούμενα δάνεια, η κρατική επιδότηση της μηνιαίας δόσης ανέρχεται σε 90% για το πρώτο τρίμηνο, 80% για το δεύτερο και 70% για το τρίτο τρίμηνο. Το πλαφόν της επιδότησης ορίζεται σε 600 ευρώ.
Β) Για την δεύτερη κατηγορία δανειοληπτών, με δάνεια μη εξυπηρετούμενα, το πρόγραμμα-γέφυρα προβλέπει τα εξής:
Για την κατηγορία των δανειοληπτών με μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η κρατική επιδότηση της μηνιαίας δόσης ξεκινά από 80% για το πρώτο τρίμηνο και μειώνεται σε 70% για το δεύτερο και 60% για το τρίτο τρίμηνο. Το ανώτατο ύψος της επιδότησης ορίζεται σε 500 ευρώ.
Γ) Για την κατηγορία των δανειοληπτών με δάνεια σε μεγαλύτερη καθυστέρηση, τα οποία έχουν καταγγελθεί από τις τράπεζες, το πρόγραμμα – γέφυρα προβλέπει τα εξής:
Για τα δάνεια αυτά η κρατική επιδότηση της μηνιαίας δόσης θα ξεκινά από 60% για το πρώτο τρίμηνο και θα μειώνεται σε 50% για το δεύτερο και 30% για το τρίτο τρίμηνο. Το ανώτατο ύψος της επιδότησης ορίζεται σε 300 ευρώ.
Το πρόγραμμα αφορά φυσικά πρόσωπα που απασχολούνται σε κλάδους της οικονομίας που έχουν επηρεαστεί από την κρίση, έχουν τεθεί σε ανεργία ή έκτακτα μέτρα στήριξης, επιχειρηματίες σε τομείς που πλήττονται, καθώς και επιστήμονες που εντάσσονται σε μέτρα στήριξης.
Δηλαδή:
Εντάσσονται ωφελούμενοι από το μέτρο στήριξης της επιστρεπτέας προκαταβολής Φυσικά πρόσωπα που έχουν ενταχθεί στον μηχανισμό στήριξης «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ» Ιδιοκτήτες ακινήτων που λαμβάνουν μειωμένα ενοίκια Επαγγελματίες με πτώση άνω του 20% στο ΦΠΑ τος 2ο εξάμηνο του έτους Επιδοτούμενοι άνεργοι
Το τελικό νομοσχέδιο θα κατατεθεί σήμερα στη Βουλή, ωστόσο ο υπουργός Οικονομικών απαντώντας σε επίκαιρη επερώτηση του Κινήματος Αλλαγής προανήγγειλε τα βασικά στοιχεία των προωθούμενων ρυθμίσεων. Ειδικότερα, ο κ. Σταϊκούρας είπε:
«Θα εισαχθεί το βράδυ προς ψήφιση το πρόγραμμα γέφυρα με το οποίο επιδοτούμε για 9 μήνες όλα τα στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια με υποθήκη πρώτη κατοικία όλων όσοι επλήγησαν απο τον κορωνοϊό. Η περίμετρος των δικαιούχων είναι διευρυμένοι σε σχέση με το πρόγραμμα της προηγούμενης κυβέρνησης. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει: εργαζόμενους σε επιχειρήσεις που έχουν πληγεί, ελεύθερους επαγγελαματίες, φυσικά πρόσωπα με μείωση μηνιαίου μισθού, επαγγελματίες με μείωση ΦΠΑ άνω του 20% στο 2ο 3μηνο του 2020 σε σχέση με 2019. Φυσικά πρόσωπα που εντάσσονται στο πρόγραμμα Συνεργασία. Ιδιοκτήτες ενοικίων που λαμβάνουν μειωμένο μίσθωμα κ.α. Θα παρέχεται επιδότηση τόσο για τα εξυπηρετούμενα όσο και για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Το πρόγραμμα προηγούμενης κυβέρνησης είχε μόνο τα μη εξυπηρετούμενα.
–ΓΙΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΎΜΕΝΑ ΔΑΝΕΙΑ: 90% επιδότηση των δόσεων του πρώτου 3μήνου, 80% επιδότηση το δεύτερο 3μηνο και 70% το τρίτο τρίμηνο.
Οι προϋποθέσεις (κριτήρια επιλεξιμότητας) είναι: η αξία κύριας κατοικίας να μην ξεπερνά τις 300 χιλ ευρώ, Το υπόλοιπο δανείου να μην ξεπερνά τις 300 χιλ ευρώ. Το εισόδημα να μην υπερβαίνει τις 57 χιλ ευρώ, οι καταθέσεις να μην ξεπερνούν 40 χιλ ευρώ και η συνολική ακίνητη περιουσία να μην υπερβαίνει τις 600 χιλ ευρώ. Το ανώτατο όριο επιδότησης φθάνει τα 600 ευρώ. Για πρώτη φορά η πολιτεία επιβραβεύει τους συνεπείς δανειολήπτες για 9 μήνες.
–ΓΙΑ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΑ ΔΑΝΕΙΑ: επιδότηση μηνιαίας δόση σε ποσοστό 80% το πρώτο τρίμηνο, 70% το δεύτερο και 60% το τρίτο τρίμηνο
Οι προϋποθέσεις, κριτήρια επιλεξιμότητα είναι ενισχυμένα σε σχέση με το πρόγραμμα προηγούμενης κυβέρνησης. Συγκριμένα, : αξία πρώτης κατοικίας να μην ξεπερνά τις 250 χιλ ευρω, το υπόλοιπο δανείου να μην υπερβαίνει 200 χιλ ευρώ, το οικογενειακό εισόδημα όχι πάνω 45 χιλ ευρώ, οι καταθέσεις εως 25 χιλ ευρώ, η συνολική ακίνητη περιουσία όχι πάνω απο 500 χιλ ευρώ. Για τα δάνεια της κατηγορίας αυτής το ανώτατο όριο επιδότησης είναι 500 ευρώ
– ΓΙΑ ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΑ ΔΑΝΕΙΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΤΑΓΓΕΛΘΕΙ: παρέχουμε επιδότηση για να μην γίνει πλειστηριασμός σε ποσοστό 60% πρώτο τρίμηνο, 50% δεύτερο τρίμηνο και 30 % το 3ο τρίμηνο. Αξία πρώτης κατοικίας εως 200 χιλ ευρώ, υπόλοιπο δανείου εως 130 χιλ ευρώ, εισόδημα εως 36 χιλ ευρώ και συνολική ακίνητη περιουσία εως 280 χιλ ευρώ. Για τα δάνεια αυτά το ανώτατο όριο επιδότησης φθάνει τα 300 ευρώ».
Ο κ. Σταϊκούρας επισήμανε ότι «Για πρώτη φορά έρχεται το κράτος και στέκεται κοντά στους πολίτες κόκκινους και πράσινους. Ο προϋπολογισμός παίρνει κομμάτι του βάρους για πολίτες που επλήγησαν απο την πανδημία.
Η Ειδική Πλατφόρμα θα ανοίξει για αιτήσεις τον ερχόμενο Αύγουστο ενώ εκτιμούμε ότι το κόστος θα ανέλθει σε περίπου 300 εκατ. ευρώ αλλά θα εξαρτηθεί απο το πόσοι θα ενταχθούν».
Επιστροφή των δημοσιονομικών κανόνων μετά το 2022
Ο υπουργός ενημέρωσε το Σώμα και για τις συζητήσεις που πραγματοποιούνται στην Ε.Ε. αναφορικά με τον χρόνο επιστροφής των δημοσιονομικών στόχων και κανόνων.
Στο πλαίσιο αυτό ξεκαθάρισε ότι ο στόχος για επίτευξη πλεονάσματος 3,5% δεν θα επανέλθει για την χώρα μας το 2021 και πιθανότατα το 2022.
“Το 2021 δεν θα γυρίσουμε στο 3,5%. Οι δημοσιονομικοί κανόνες δεν θα επανέλθουν μέχρι να επανέλθει σε ισορροπία η Ευρώπη. Απο εισηγήσεις και εκτιμήσεις της ΕΕ υπάρχει η σκέψη για επαναφορά των δημοσιονομικών κανόνων όταν το ΑΕΠ της ευρωζώνης επανέλθει στα επίπεδα του 2019. Αυτό δεν εκτιμάται ότι θα γίνει ούτε το 2021 ούτε το 2022” είπε χαρακτηριστικά ενώ διευκρίνισε πως “Αυτό δεν σημαίνει ότι θα επιστρέψουμε στους στόχους πρωτογενών ύψους 3,5% αλλά στην ανάγκη δημοσιονομικής προσαρμογής δια όλα τα κράτη της ευρωζώνης”
H μεγάλη ανάπτυξη των ψηφιακών μέσων και η εντατικοποίηση της προσπάθειας ψηφιοποίησης των επιχειρήσεων σε συνδυασμό με τη ραγδαία αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, έχει οδηγήσει, σε διεθνές επίπεδο, σε αύξηση των κρουσμάτων ηλεκτρονικής απάτης. Απάτες που θα πρέπει να γίνουν γνωστές στο ευρύ κοινό, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος σε περίπτωση που γίνει προσπάθεια να εξαπατηθούν. Απάτη SIM Swapping (αντικατάσταση / αλλαγή κάρτας SIM κινητού τηλεφώνου) Μία μορφή ηλεκτρονικής εξαπάτησης η οποία την τελευταία χρονική περίοδο έχει εμφανισθεί διεθνώς, αλλά και στη χώρα μας είναι η απάτη της μορφής SIM Swapping (αντικατάσταση/αλλαγή κάρτας SIM κινητού τηλεφώνου). Οι εγκληματίες στη συγκεκριμένη μορφή απάτης στοχεύουν στην υποκλοπή και χρήση του αριθμού κινητού τηλεφώνου επειδή ολοένα και περισσότεροι οργανισμοί, τράπεζες, κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τον αριθμό κινητού τηλεφώνου ως ένα από τα βασικά στοιχεία για την αξιόπιστη ταυτοποίηση του φυσικού προσώπου. Το κύκλωμα αυτής της απάτης αποτελείται από δύο σκέλη. Στο πρώτο σκέλος οι δράστες έχουν καταφέρει να υποκλέψουν τους κωδικούς της ηλεκτρονικής υπηρεσίας του θύματος όπως, για παράδειγμα, τους κωδικούς e-Banking καθώς και τον αριθμό κινητού τηλεφώνου. Αυτό συνήθως γίνεται μέσω ενός ηλεκτρονικού μηνύματος «ψαρέματος», το γνωστό "email phishing", ή μέσω κακόβουλου λογισμικού - trojan / malware - που έχουν εγκαταστήσει στον υπολογιστή του θύματος ή μέσω αγοράς από διάφορα παράνομα φόρουμ του διαδικτύου. Κατά το δεύτερο σκέλος της απάτης οι δράστες εκμεταλλεύονται τη δυνατότητα αλλαγής κάρτας SIM, η οποία είναι μία καθόλα νόμιμη υπηρεσία που προσφέρουν οι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας στους συνδρομητές τους. Προσποιούνται, είτε τον νόμιμο συνδρομητή ή κάποιον εξουσιοδοτημένο από αυτόν, και προσπαθούν έτσι να εξαπατήσουν τους παρόχους κινητής τηλεφωνίας και να αποκτήσουν νέα κάρτα SIM προς αντικατάσταση αυτής που έχει ο νόμιμος κάτοχος. Με την ενεργοποίηση της νέας κάρτας SIM, η παλιά κάρτα, που βρίσκεται στην κατοχή του νόμιμου συνδρομητή, απενεργοποιείται και έτσι όλες οι υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας όπως κλήσεις, SMS, πρόσβαση στο διαδίκτυο, λαμβάνονται στη συσκευή που βρίσκεται στην κατοχή των δραστών, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να διεξάγουν παράνομες δραστηριότητες εν αγνοία των νόμιμων συνδρομητών. Για παράδειγμα, λαμβάνοντας κλήσεις και μηνύματα που προορίζονται γι' αυτούς, υποκλέπτοντας κωδικούς μιας χρήσης / one-time passwords (OTP) ή μηνυμάτων επαλήθευσης ασφάλειας κ.λ.π.. Οι οδηγίες που δίνονται στους πολίτες - Τί πρέπει να προσέξουν - Αν το κινητό τους σταματήσει να λειτουργεί για ασυνήθιστους λόγους, πρέπει να επικοινωνήσουν αμέσως με τον πάροχο κινητής τηλεφωνίας τους. Μερικές φορές μπορεί να χάσουν το σήμα λόγω ευρύτερων προβλημάτων που επηρεάζουν την υπηρεσία κινητής τηλεφωνίας. Ωστόσο, εάν χαθεί η υπηρεσία σε μια θέση που συνήθως έχει καλή κάλυψη, είναι ασφαλέστερο να επικοινωνήσουν με τον πάροχο του δικτύου τους και να επιβεβαιώσουν ότι δεν έχει αντικατασταθεί η SIM. - Να μην κοινοποιούν σε κανέναν και μην εισάγουν σε άγνωστες ιστοσελίδες τους κωδικούς e-banking, δηλαδή username και password, ή αριθμούς καρτών. Οι τράπεζες ποτέ και με κανένα τρόπο δεν ζητούν τους κωδικούς των πελατών. - Να ελέγχουν συχνά τις κινήσεις των λογαριασμών τους. Μια ακόμη μορφή απάτης - Υποτιθέμενη βλάβη υπολογιστή Μια άλλη μορφή απάτης που έχει κάνει την εμφάνισή της γίνεται με τη μέθοδο της παροχής υπηρεσιών τεχνικής υποστήριξης ή επισκευής υποτιθέμενης βλάβης υπολογιστή (technical support scams). Οι δράστες τηλεφωνούν σε ανυποψίαστους πολίτες και υποδύονται τεχνικούς από μεγάλη π.χ. πολυεθνική εταιρεία πληροφορικής. Η τηλεφωνική συνομιλία είναι μάλιστα αρκετές φορές στα αγγλικά. Με πρόφαση ότι ο υπολογιστής τους ή / και η φορητή συσκευή τους είναι «μολυσμένα» από κακόβουλο λογισμικό ζητούν να εγκαταστήσουν λογισμικό απομακρυσμένης πρόσβασης, για τη δήθεν επιδιόρθωση - αποκατάσταση του προβλήματος. Οι εφαρμογές αυτές, αφότου εγκατασταθούν, επιτρέπουν στους δράστες να έχουν πλήρη έλεγχο στις ηλεκτρονικές συσκευές των θυμάτων τους, τους οποίους στη συνέχεια εξαπατούν για να τους «δώσουν» και τους προσωπικούς κωδικούς τους για το e-banking. Οι δράστες προβαίνουν στη συνέχεια σε μεταφορές χρημάτων από τους λογαριασμούς (e-banking) των θυμάτων τους σε τραπεζικούς λογαριασμούς που ελέγχουν οι ίδιοι ή συνεργοί τους. Συστάσεις στους πολίτες - Εάν κάποιος καλεί από άγνωστο αριθμό και ισχυρίζεται ότι είναι από μεγάλη πολυεθνική εταιρεία πληροφορικής, χωρίς να έχουν δηλώσει κάποια βλάβη, να διακόπτουν την κλήση. - Να μην εγκαθιστούν το προτεινόμενο από αγνώστους λογισμικό απομακρυσμένης διαχείρισης. Άλλοι τρόποι απάτης που πρέπει να γνωρίζει ο καταναλωτής Εκτός από αυτές τις δύο (2) μορφές απάτης υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις απάτης που έχουν κάνει την εμφάνισή τους με χαρακτηριστική αυτή των απατηλών εντολών πληρωμής μέσω e-mail (BEC - Business Email Compromise, CEO Fraud & Man in the middle attacks). Στην περίπτωση αυτή οι δράστες αποκτούν μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση και παρεμβαίνουν σε τμήματα της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας μεταξύ συναλλασσόμενων επαγγελματιών και εμπόρων με επιχειρήσεις - προμηθευτές ή πελάτες - κυρίως του εξωτερικού. Μόλις εντοπίσουν e-mail μηνύματα που αφορούν σε επικείμενη πληρωμή σε τραπεζικό λογαριασμό, παρεμβαίνουν αποστέλλοντας απατηλά μηνύματα, είτε από τις παραβιασμένες διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, είτε από άλλες που προσομοιάζουν με τις πραγματικές. Στη συνέχεια, προτρέπουν τους συναλλασσόμενους να μεταφέρουν χρήματα σε απατηλούς τραπεζικούς λογαριασμούς, διαφορετικούς από αυτούς που είχαν συμφωνηθεί αρχικά. Χρήσιμες συμβουλές στους επαγγελματίες - Να επαληθεύουν τηλεφωνικά, με τον προμηθευτή ή τον πελάτη τους, ότι το αίτημα πληρωμής είναι έγκυρο. Να διασταυρώνουν επίσης τηλεφωνικά τον αριθμό λογαριασμού στον οποίο θα πιστωθούν τα χρήματα. - Να διασφαλίζουν ότι οι υπάλληλοί τους είναι ενημερωμένοι και προσεγγίζουν τα αιτήματα για τη διενέργεια πληρωμών με προσοχή. Money mules - Tί είναι και τι πρέπει να προσέχουμε Πρόκειται για άτομα (πολλές φορές ανυποψίαστα θύματα), τα οποία ενεργούν ως μεταφορείς παράνομου χρήματος. Τους συναντάμε συνήθως σε όλες τις μορφές απάτης. Οι δράστες στρατολογούν τα υποψήφια θύματά τους με διάφορες μεθόδους, όπως με διαδικτυακές αγγελίες, με διαφημίσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή με απευθείας αποστολή προσωπικών μηνυμάτων, με σκοπό να τα εξαπατήσουν και να τα χρησιμοποιήσουν ως ενδιάμεσους για να μεταφέρουν σε λογαριασμούς τρίτων, χρήματα που έχουν αποκτηθεί παράνομα, κρατώντας ένα ποσοστό ως προμήθεια. Η μεταφορά χρημάτων που προέρχονται από εγκληματική δραστηριότητα είναι παράνομη, καθώς επιτρέπει σε ομάδες οργανωμένου εγκλήματος να νομιμοποιήσουν τα κεφάλαιά τους και να τα μετακινήσουν εύκολα σε όλον τον κόσμο. Οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί για προσφορές που υπόσχονται εύκολα χρήματα. Είναι σημαντικό οι πολίτες αν θεωρούν ότι έχουν πέσει θύματα σχετικής εξαπάτησης, οποιαδήποτε μορφής, να επικοινωνούν άμεσα με την τράπεζά τους και να το καταγγείλουν στις αρμόδιες Αστυνομικές Αρχές. Τα μέτρα που λαμβάνουν οι τράπεζες Οι τράπεζες πάντοτε στοχεύουν στη διασφάλιση των ηλεκτρονικών συναλλαγών σύμφωνα με τις τρέχουσες τεχνικές και τεχνολογικές εξελίξεις, τις παγκόσμιες βέλτιστες πρακτικές στον χώρο της ασφάλειας πληροφοριών και των πληρωμών καθώς και τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς. Στην Ελληνική Ένωση Τραπεζών έχει συσταθεί ειδική επιτροπή πρόληψης και αντιμετώπισης της απάτης στα μέσα και συστήματα πληρωμών με σκοπό την παρακολούθηση, επεξεργασία και καθοδήγηση στον τομέα αυτό. Η επιτροπή συντονίζει τη συνεργασία με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας, την Τράπεζα της Ελλάδος και συνεργάζεται συστηματικά με λοιπούς αρμόδιους φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Για περισσότερες συμβουλές ασφαλείας καθώς και για τα μέτρα προστασίας των συναλλαγών σε κάθε τράπεζα οι συναλλασσόμενοι μπορούν να επισκεφθούν τις επίσημες ιστοσελίδες τους, τον ιστότοπο της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, της Europol, καθώς και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. Πηγή: amna.gr - ClopYPastE.gr - ClopYandPastE.gr - ClopYandPastE.blogspot.com
Κορονοϊός: Την επέκταση του μέτρου της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας, ανακοίνωσε ο Υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς, κατά τη διάρκεια της εβδομαδιαίας ενημέρωσης για την εξέλιξη της πανδημίας του κορονοϊού. Υποχρεωτική θα είναι από την Τετάρτη (29/07) για όλους η χρήση της μάσκας σε ΔΕΚΟ, τράπεζες, ιατρεία, καταστήματα λιανικής πώλησης, καταστήματα τροφίμων (φούρνοι/κρεοπωλεία), κέντρα αισθητικής και κομμωτήρια.
Η μάσκα υπενθυμίζεται ότι είναι υποχρεωτική για όλους και σε σούπερ μάρκετ, στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στα ταξί, στα πλοία και τα αεροπλάνα, όπως και στα νοσηλευτικά ιδρύματα και στα διαγνωστικά κέντρα, όπως και στους εργαζόμενους στα καταστήματα εστίασης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για τους παραβάτες το πρόστιμο ανέρχεται σε 150 ευρώ.
Η παραπάνω απόφαση ελήφθη με τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής Εμπειρογνώμων, μετά την αύξηση των κρουσμάτων κορονοϊού σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας.
Ο κ. Χαρδαλιάς απηύθυνε, επίσης, ισχυρή σύσταση για τη χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους, όπου είναι απαραίτητο.
Τόνισε επίσης ότι είναι σημαντικό να τηρούνται πιστά οι κανόνες υγιεινής και να αποφεύγονται συναθροίσεις.
Δείτε τις ανακοινώσεις Χαρδαλιά:
Αναφορικά με τα κρούσματα που καταγράφονται σε όλη την Ελλάδα ο κ. Χαρδαλιάς τόνισε ότι είναι πλήρως διαχειρίσιμα. «Έχουμε πλήρη εικόνα για όλη τη χώρα, κάνουμε συχνές ιχνηλατήσεις σε κάθε επίπεδο, ώστε κανένα κρούσμα να μη λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά σε σχέση με τον ιό», είπε χαρακτηριστικά.
Παράλληλα ανέφερε ότι 171.138 έλεγχοι έχουν διεξαχθεί συνολικά, ανά πύλη εισόδου, στη χώρα από την 1η Ιουλίου έως τις 26 Ιουλίου, ενώ αυτήν τη στιγμή τα ενεργά κρούσματα COVID-19 ανέρχονται σε 429.
Συγκεκριμένα, αυτή τη στιγμή υπάρχουν 145 ενεργά κρούσματα στην Αττική και 66 στη Θεσσαλονίκη.
Ερωτηθείς σχετικά με τη χρήση μάσκας στους Ιερούς Ναούς ο κ. Χαρδαλιάς είπε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εκκλησιών εφαρμόζει τα αναγκαία μέτρα.
«Σε συνεργασία με την Εκκλησία της Ελλάδας θα δούμε αν θα χρειαστεί κάποιο συμπληρωματικό μέτρο», πρόσθεσε.
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.
“Το τεστ πολιτισμού της Τουρκίας” του Τανέρ Ακσάμ. "Ζούμε τον 21ο αιώνα, η νοοτροπία μας είναι ακόμα εκείνη του 1453" Συγκλονιστική συνέντευξη του Τούρκου ακαδημαϊκου και ιστορικού Τανέρ Ακσάμ, στην διαδικτυακή εφημερίδα Ahval: Ο έγκριτος καθηγητής γράφει: “Στην πραγματικότητα το μόνο πράγμα που έπρεπε να πει κανείς για το θέμα της Αγίας Σοφίας είναι “ανάρμοστο” και “ντροπή”. Σκέπτομαι, όμως, ότι οι συνομιλητές μου δεν διαθέτουν την πολιτιστική λεπτότητα να αντιληφθούν το νόημα αυτών των λέξεων. Γι αυτό θα μιλήσω ανοιχτά για το θέμα και με τον τρόπο που θα τον καταλάβουν.Αυτό που έγινε στην Αγία Σοφία είναι ένα ξεκάθαρο δείγμα βαρβαρότητας. Αποτελεί την διακήρυξη των Τούρκων ότι είναι απολίτιστοι και καταστροφικοί. Γιατί; Επειδή με αυτό που έκαναν δήλωσαν σε όλο τον κόσμο ότι “όσο κι αν ζούμε στον 21ο αιώνα διατηρούμε τη νοοτροπία του κατακτητή του 1453. Εμείς ακόμα και στον 21ο αιώνα δεν έχουμε την αγωνία να προστατεύσουμε μια παγκόσμια κληρονομιά της ανθρωπότητας”. Δεν έχουμε αποθέματα πολιτισμού για να πάμε πάρα πέρα την πολιτιστική κληρονομιά που μας κληροδότησαν. Δεν έχουμε να προσθέσουμε ούτε ένα λιθαράκι στην παγκόσμια κληρονομιά. Εμείς δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε μια νέα πολιτισμική αξία. Μπορούμε μόνο να την κατακτήσουμε, να την χαλάσουμε, να την γκρεμίσουμε και να την καταστρέψουμε. Αυτό συνέβη με ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς , την Αγία Σοφία, που μετατρέψαμε σε τζαμί και την κατακτήσαμε ξανά όπως το 1453, αλλά στον 21ο αιώνα.Αυτό που έγινε είναι μια πολιτισμική καταστροφή.Μήπως ο Ερντογάν και ο Μπαχτσελί θα καταλάβουν τώρα τα αίτια της εξαιρετικά αρνητικής εικόνας που επικρατεί στον κόσμο έναντι των Τουρκων; Ο Ρώσος διανοούμενος του 19ου αιώνα Nikolay Denilevski έκανε μια διάκριση μεταξύ των κοινωνιών που δημιουργούν πολιτισμό κι εκείνων που τον καταστρέφουν. Απαριθμεί με χρονολογική σειρά αυτούς που δημιούργησαν δέκα είδη πολιτισμών Αιγύπτιοι, Κινέζοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Φοίνικες, Κελντανί, Ινδοί, Πέρσες, Έλληνες, Ρωμαίοι, Άραβες, Ευρωπαίοι και συνεχίζει: Παράλληλα με αυτούς τους θετικούς πολιτισμούς υπήρξαν παράγοντες, όπως οι Ούννοι, οι Μογγόλοι και οι Τούρκοι που έλαμψαν κατά διαστήματα και μετά έσβησαν και χάθηκαν. Όλοι αυτοί εκπλήρωσαν το καταστροφικό τους καθήκον, συνέβαλαν στο θάνατο θνησιγενών πολιτισμών και αφού διασκόρπισαν τα απομειναρια τους επιστρέφουν στην ασημαντότητα τους και χάνονται. Αυτούς μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε αρνητικούς παράγοντες της Ιστορίας¨. Έχουν λεχθεί πάρα πολλά πράγματα σε βάρος των Τούρκων στη Δύση. Όχι μόνο οι διανοούμενοι αλλά και απλοί άνθρωποι εκφράστηκαν για την καταστροφική τάση πολιτισμών των Τούρκων.“Οι Τούρκοι ποδοπατούν σε κάθε βήμα που κάνουν στην Βαλκανική Χερσόνησο τα έργα πολιτισμού χιλιάδων χρόνων”. ” Ο Τούρκος όπου βρει δένδρο θα το κόψει”. “Οι Τούρκοι εξαφάνισαν παντού πολιτισμούς και δεν προστάτευσαν ποτέ αυτά που βρέθηκαν στην ιδιοκτησία τους “. “Δεν είναι με κανένα τρόπο πολιτισμένος λαός και δεν κατάφερε να σταθεί αντάξια στο επίπεδο πολιτισμού των εδαφών που κατέκτησε”. “Δεν καρπίζει τίποτα στο έδαφος που πάτησε το πόδι Οθωμανού”. “Ξεράθηκαν και δεν φυτρώνουν ούτε χορτάρια εκεί που πάτησαν Οθωμανοί”. Οι Οθωμανοί δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να καίνε , να ρημάζουν, να καταστρέφουν τα μέρη που κατέκτησαν. Σε ορισμένες πηγές μάλιστα αναφέρεται ότι η καταστροφική μανία και η αναλγησία των Τούρκων δεν στρέφεται μόνο έναντι των ξένων. Οι Τουρκοι αξιωματούχοι πνίγουν και σκοτώνουν βάρβαρα τους δικούς τους ανθρώπους όταν αισθανθούν την παραμικρή υποψία. Εάν τώρα επαναληφθούν όλα αυτά θα μπορέσει ο Ερντογάν και ο Μπαχτσελί να πουν όχι δεν είναι έτσι; Κοιτάξτε σε τι χάλια οδήγησαν τη χώρα. Καταπιέζεται, βασανίζεται και φυλακίζεται κάθε άνθρωπος που ασκεί την παραμικρή κριτική έναντι της εξουσίας. Αυτά που καταστρέφουν δεν είναι μόνο άνθρωποι. Τόσο η πολιτιστική κληρονομιά όσο και το φυσικό περιβάλλον εισπράττουν αρκούντως το μερίδιο τους. Αυτό που κάνουν είναι μια φοβερή, απεριόριστη χρήση δύναμης, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αδηφαγία της καταστροφικής μανίας του φανατισμού.Στην πραγματικότητα ο Ερντογάν και ο Μπαχτσελί εκπροσωπούν την παραδοσιακή βαρβαρότητα και τάση καταστροφής που έχει βαθιές ρίζες σε αυτό τον τόπο.Σήμερα η Μικρά Ασία είναι γεμάτη με κατεστραμμένες εκκλησίες και ιερούς τόπους που χρησιμοποιούνται είτε ως στάβλοι είτε ως αποθήκες .Το δίδυμο Ερντογάν-Μπαχτσελί (μπορείτε να προσθέσετε και τον Περιντσέκ) είναι οι εκπρόσωποι της καταστροφικής παράδοσης που έκαψε, γκρέμισε την Μικρά Ασία και δεν περιορίστηκε μόνο στον εκτοπισμό και τον αφανισμό ανθρώπων αλλά επεκτάθηκε και στην πολιτιστική κληρονομιά. Η τουρκική μανία καταστροφής και εξόντωσης βρίσκονται στην εξουσία ως συνασπισμός Ερντογάν-Μπαχτσελί. Για αυτό τον λόγο η αντίσταση σε αυτούς πρέπει να εκληφθεί ως αγώνας πολιτισμού για κάθε Τούρκο. Έχει ιδιαίτερη η σημασία η κράτηση στις φυλακές του Οσμάν Καβάλα, ιδρυτή του Ιδρύματος Πολιτισμού της Ανατολίας, που θέλει να να διασώσει την πολιτισμική κληρονομιά αυτού του τόπου. Το θέμα συζήτησης είναι η δοκιμασία των Τούρκων με τον πολιτισμό. Στο τέλος θα κερδίσει ο Πολιτισμός.” Οι Βυζαντινοί κλείστηκαν στην Αγία Σοφία , τις τελευταίες μέρες της αυτοκρατορίας και περίμεναν να τους σώσει ο θεός. Το ίδιο κάνει τώρα και ο Ερντογάν, καταφεύγει στην Αγία Σοφία για να σωθεί. Οι φτωχοί άνθρωποι που δεν μπορούν να ταϊσουν τα παιδιά τους τι θα κάνουν ; Θα πάνε στον ναό να προσευχηθούν για να λύσουν τα προβλήματά τους που οφείλεται στην κακοδιαχείριση του σουλτάνου; Πέρα από τους λεονταρισμούς και τα φτηνά πολιτικά τεχνάσματα καλά θα κάνει ο σουλτάνος να διαβάσει τι έλεγε ο Κικέρων που έζησε π.Χ. ” Τους ιερούς χώρους δεν τους αγγίζεις όχι μόνο με το χέρι αλλά ούτε με τη σκέψη”.
Του Δημήτρη Μαυρίδη* από τον νέο Ερμή τον Λόγιο τ. 1
Η Αγία Σοφία, η «μεγάλη εκκλησία» της Κωνσταντινούπολης, στέκεται στην κορυφή του πρώτου λόφου της Πόλης, κοντά στο άκρο της ιστορικής χερσονήσου που περιβάλλεται από την Προποντίδα, τον Βόσπορο και τον Κεράτιο. Κτίσθηκε μεταξύ των ετών 532 και 537 και αποτελούσε οργανικό τμήμα του συγκροτήματος του Παλατίου της Κωνσταντινούπολης. Το κτίσμα που γνωρίζουμε σήμερα είναι το τρίτο κατά ιστορική σειρά και κτίσθηκε για να αναπληρώσει την κατεστραμμένη, κατά τη Στάση του Νίκα, προηγούμενη Αγία Σοφία.
H ανέγερση της Αγίας Σοφίας έγινε μέσα σε πέντε χρόνια και δέκα μήνες, χρονικό διάστημα το οποίο φαίνεται απίστευτο, δεδομένης της κλίμακας και της πολυπλοκότητας του μνημείου[1]. Το ίδιο απίστευτο και μοναδικό είναι το γεγονός ότι ο Ανθέμιος παρουσίασε πρωτόλεια της κατασκευής (ινδάλματα, κάτι σαν τις σημερινές μακέτες), λίγες μόλις μέρες μετά την καταστολή της Στάσης του Νίκα και την καταστροφή της προηγούμενης εκκλησίας της Αγίας Σοφίας[2]. Αλλά και απ΄ όλες τις απόψεις η Αγία Σοφία θεωρήθηκε, και είναι, κάτι «το μοναδικό στον κόσμο» (singulariter in mundo)[3].
Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά, αλλά και τα πιο ιδιόρρυθμα κτήρια στην ιστορία της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής και αποτελεί συνδυασμό της βασιλικής με τον περίκεντρο ναό με τρούλλο. Με τους μεγαλειώδεις χώρους και τον τρούλλο της Αγίας Σοφίας πραγματοποιείται η επιθυμία του βυζαντινού λαού για ένα ναό ικανό να «χωρέσει το Αχώρητον». Η Αγία Σοφία δίκαια χαρακτηρίσθηκε ως «επίγειος ουρανός».
Η πραγματικότητα, όμως, και οι σημασίες που μεταφέρονται μέσω της Αγίας Σοφίας υπερβαίνουν τους ορισμούς. Η Αγία Σοφία πραγματοποιεί τη μετάβαση από τον αρχαίο στον βυζαντινό κόσμο, ως ύψιστο δημιούργημα του ενιαίου Ελληνισμού μέσα στην συνέχεια και τη συνέπεια της ιστορίας του.
Η Αγία Σοφία μπορεί να γίνει αντιληπτή και ως καθρέπτης της ελληνικής ιστορίας. Αυτό συνδέεται με την συναισθηματική φόρτιση που συνοδεύει τη διιστορική εικόνα του μνημείου στη συλλογική μας συνείδηση. Γιατί εκείνο που βρίσκεται βαθιά μέσα στα πράγματα, αυτό συνεχίζει να αναδύεται, να επιμένει και να παραμένει παρόν στην Αγία Σοφία. Υποστηρίζουμε ότι οι διαχρονικές αξίες και οι αντιλήψεις που χαρακτηρίζουν το μνημείο αυτό μαρτυρούν τη συνέχεια της ελληνικής ιστορίας. Κάτω από τις συγκυρίες και τις συμπεριφορές, υπάρχουν αρχές και αρχέτυπα που επιμένουν, εμφανίζονται και συνεχίζουν να διαμορφώνουν τις πραγματικότητες.
Κατ’ αρχήν, είναι παντού παρούσα στην Αγία Σοφία η θεμελιώδης γνωσιολογική αντίληψη των Ελλήνων για τη σημασία και τη σπουδαιότητα της θέασης. Το πνεύμα χρειάζεται να δει για να κα-τανοήσει[4]. Σ’ αυτό βοηθά το πολυσυζητημένο φως που χαρακτηρίζει το εσωτερικό του κτηρίου[5]. Αλλά και ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας του όλου έργου, μας δίδει την αίσθηση της αντιδιαστολής προς την Ασία και τη Δυτική Ευρώπη. Όπως και η ποιότητα της επιστήμης, που το δημιούργησε, μαζί με τη μορφή της αισθητικής που το σφραγίζει, μπορούμε να πούμε ότι βρίσκονται σε συμφωνία με τις καλύτερες ελληνικές παραδόσεις. Θα μπορούσαμε ακόμη να προσθέσουμε την απόρριψη της χρησιμοθηρικής επιστήμης, που διακηρύττουν οι δύο δημιουργοί του έργου, όπως και την αποφασιστική τους στάση απέναντι στην απαίτηση της λογικής να περιορίσει και να καθορίσει τον κόσμο[6].
Την ανέγερση της Αγίας Σοφίας ανέθεσε ο Ιουστινιανός σε δύο ιδιοφυείς επιστήμονες, εκπρόσωπους των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, οι οποίοι παρέμειναν σταθεροί υποστηρικτές των αρχαίων ελληνικών παραδόσεων. Οι προσωπικότητες των δύο δημιουργών της Αγίας Σοφίας γεννούν σήμερα ερωτήματα. Αμφότεροι, ο Ανθέμιος και ο Ισίδωρος, δεν ήταν γνωστοί ως δόκιμοι αρχιτέκτονες, όταν ο Ιουστινιανός τους ανέθεσε την ανέγερση της Αγίας Σοφίας και ούτε είχαν πραγματοποιήσει άλλα οικοδομικά έργα[7].
Επρόκειτο μάλλον για θεωρητικούς επιστήμονες, οι οποίοι έθεταν την επιστήμη τους σε εμπειρική απόδειξη και εφαρμογή, και οι οποίοι ήταν γνωστοί ως «μηχανικοί» ή ως «μηχανοποιοί»[8]. Οι όροι αυτοί αφορούσαν τους λίγους επιστήμονες, τους οποίους απασχολούσε εκείνη την εποχή η θεωρία της Μηχανικής.
Ο Ανθέμιος, από τις Τράλλεις της Λυδίας, είχε την κύρια ευθύνη της ανέγερσης της Αγίας Σοφίας. Εκτός από την αρχιτεκτονική του μνημείου, ήταν υπεύθυνος για την όλη οργάνωση των εργασιών και την οικονομική διαχείριση. Ο Ανθέμιος προήρχετο από προικισμένη οικογένεια διανοουμένων και ήταν γνωστός ως μαθηματικός και μελετητής της φυσικής επιστήμης. Εκείνο που τον απασχολούσε φαίνεται ότι ήταν η θεωρία και η κατασκευή μηχανών σε κάποια μορφή μιμητική των λειτουργιών του φυσικού κόσμου[9]. Ήταν θεωρητικός επιστήμονας και αρέσκονταν να κατασκευάζει πρωτότυπα μηχανήματα χωρίς φανερή πρακτική αξία. Χαρακτηριστικός είναι ο τίτλος της πραγματείας του: «Περί παραδόξων μηχανημάτων»[10], όπου, μεταξύ άλλων, συζητείται και η σχεδίαση της έλλειψης. Ασχολήθηκε με την παραγωγή ενός τεχνητού σεισμού, με τη χρήση της δύναμης του ατμού, όπως και με την κατασκευή ενός μεγάλου κατόπτρου[11]. Αναφέρεται ακόμη ως ζωγράφος και γλύπτης. Συνέγραψε θεωρητικά κείμενα, μεταξύ των οποίων τη συνέχεια της πραγματείας του Αρχιμήδη για τα σφαιρικά κάτοπτρα, μετά από ανάλυση της θεωρίας των κωνικών τομών[12]. O Παύλος Σιλεντιάριος τον χαρακτήρισε ως «πολυμήχανο»[13].
Ο Ισίδωρος από τη Μίλητο, ήταν αυθεντία στην ευκλείδεια γεωμετρία. Θεωρείται ως ο μεγαλύτερος γεωμέτρης της ύστερης αρχαιότητας. Φαίνεται ότι ο Ισίδωρος είχε διδάξει στα Πανεπιστήμια της Αλεξάνδρειας και της Κωνσταντινούπολης και ότι είχε σχέσεις με την Πλατωνική Ακαδημία, πριν το κλείσιμό της απ’ τον Ιουστινιανό[14]. Ένα γνωστό σύγγραμμά του αφορούσε σχόλιο σε πραγματεία του Ιέρωνα της Αλεξάνδρειας. Είχε επίσης εκδώσει τα έργα του Αρχιμήδη.
Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της Αγίας Σοφίας μας συνδέει λοιπόν, κατά κάποιους τρόπους, με τον αρχαίο κόσμο και τις κλασσικές αντιλήψεις. Αυτό είναι εμφανές στην αίσθηση του μέτρου που αποπνέει όλο το οικοδόμημα και στην ανθρωποκεντρική αντίληψη που χαρακτηρίζει τον σχεδιασμό του.
Παρά το ότι αμφότεροι οι υπεύθυνοι για την ανέγερση της Αγίας Σοφίας δεν είχαν κατασκευαστικές εμπειρίες, ωστόσο, στην πράξη, υπερέβησαν και τις προσδοκίες, και τα καθιερωμένα: Έθεσαν μεγάλους και υψηλούς στόχους και επινόησαν εκπληκτικές κατασκευές. Αυτό που κατασκεύασαν εξάντλησε όλα τα περιθώρια και υπερέβη όλους τους συντελεστές ασφαλείας. Για πολλούς, είναι ανεξήγητο πώς το κτίσμα στάθηκε και πώς ακόμη στέκεται, μετά από τριάντα σεισμούς και δεκαπέντε αιώνες. Οι έμπειροι πρωτομάστορες και οι βοηθοί τους θα πρέπει να έμειναν κατάπληκτοι από τα τολμηρά πειράματα των δύο νεοφώτιστων αρχιτεκτόνων[15]. Όλοι, όμως, συγκλονίστηκαν όταν η Αγία Σοφία παραδόθηκε στο κοινό. Ο συγκλονισμός αυτός συνεχίζει αδιάπτωτα να γεννιέται με την ίδια ένταση και στους σημερινούς επισκέπτες. Είχε δημιουργηθεί κάτι, που όχι μόνο δεν μπορούσε να εξηγηθεί τεχνικά, αλλά ήταν και αισθητικά απίστευτο: Από τον απέραντο εσωτερικό χώρο και την μυθική χρωματική εντύπωση μέχρι τον αιωρούμενο (μετεωριζόμενο κατά τον Προκόπιο[16]) τρούλλο[17]. Πρόκειται για μια νέα σύλληψη με κοσμοϊστορικές σημασίες, ανεξάρτητη από εξελικτικές διαδικασίες. Πρόκειται για κορυφαία δημιουργία που αναδύεται αιφνιδίως, χωρίς την προετοιμασία που συνήθως μετά από μακροχρόνιο διάστημα καταλήγει σε κορύφωση. Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικά μνημεία που θα αποτελούσαν προϋποθέσεις για την εξελικτική προετοιμασία και πορεία προς την Αγία Σοφία[18].
Τεράστια μέσα[19] και πολύτιμα υλικά διέθεσε ο Ιουστινιανός για την ανέγερση της Μεγάλης Εκκλησίας[20]. Ο πλούτος και οι κυματισμοί των υλικών δίδουν στο φως ένα απόκοσμο χαρακτήρα[21]. Ο ναός φωτίζεται από εκατό παράθυρα. Αλλά ας αφήσουμε τον Προκόπιο να περιγράψει την εντύπωση που προκάλεσε το φως της Αγίας Σοφίας: «Ο χώρος δεν φωταγωγείται από έξω από τον ήλιο, αλλά λάμπει και ακτινοβολεί με φως που η πηγή του βρίσκεται στο εσωτερικό του ναού»[22]. Το φως αντανακλάται και ιριδίζει στις μαρμάρινες πολύτιμες επιφάνειες και μια φαντασιακή ομίχλη διαχέεται και εξαπλώνεται στο χώρο. Το φως καταλάμπει μέσα από τους ψηφιδωτούς σταυρούς στους χρυσούς ουρανούς και πάνω στα βαθιά χρώματα των ψηφιδωτών διακοσμήσεων και δημιουργεί την αίσθηση και τη βεβαιότητα της ουράνιας πραγματικότητας που θεία χάρη προσφέρει στους επισκέπτες.
Όπως και να περιγραφούν οι εντυπώσεις που δημιουργούνται, είναι βέβαιο ότι πρόκειται για χώρους σαφείς και ορισμένους, πλην υπερβατικούς. Χώρους, όπου συνυπάρχουν το μυστηριώδες με το καθορισμένο και το επέκεινα με το εδώ. Αλλά στην Αγία Σοφία δεν έχουμε τη συντριπτική κυριαρχία που θέλουν να υποβάλλουν τα ανατολικά ιερά, ούτε την επιτακτική απαίτηση της ανάτασης που επιβάλλουν οι γοτθικοί ναοί της Δύσης. Εδώ υπάρχει, πάντα και παντού, μια αίσθηση ενανθρώπισης, ισορροπίας και μέτρου, η οποία είναι η συνέχεια και η αποκορύφωση του κλασσικού ελληνικού ανθρωπισμού. Κατά τον Προκόπιο το κτήριο χαρακτηρίζεται από «την αρμονία του μέτρου»[23].
Όπως και να ερμηνεύσουμε το έργο των δύο ιδιόρρυθμων και αυτοδίδακτων αρχιτεκτόνων, εκείνα που σήμερα φαίνονται σημαντικά, εκτός από την υψηλή αισθητική του έργου, είναι η ποιότητα και το ηθικό επίπεδο της επιστήμης τους, αλλά και ο χαρακτήρας της τεχνικής που χρησιμοποιήθηκε.
Είναι λοιπόν οι δημιουργοί του έργου θεωρητικοί επιστήμονες, οι οποίοι κατά την πάγια ελληνική αντίληψη δεν θέτουν την επιστήμη τους σε χρησιμοθηρικά πλαίσια. Πρόκειται για καθαρή επιστήμη η οποία βρίσκεται έξω από τις ανάγκες και η οποία δεν είναι δυνατόν να υπηρετήσει σκοπιμότητες. Αυτό εμείς σήμερα δύσκολα μπορούμε να το καταλάβουμε, αφού έχουμε την εμπειρία της χρησιμοθηρικής και εργαλειακής επιστήμης, η οποία μας απειλεί όλους, ανατρέποντας την οικολογική ισορροπία του πλανήτη. Αλλά και την πικρή εμπειρία μιας επιστήμης η οποία επινοεί τα μέσα της καθολικής καταστροφής. Μια τέτοια επιστήμη εξυπηρετεί σκοπιμότητες οι οποίες αποβλέπουν στην υποταγή της φύσης και στην εξυπηρέτηση βλάσφημων σκοπών, όπως είναι η παγκόσμια κυριαρχία. Για την Ορθοδοξία οι σκοπιμότητες αυτές δεν είναι παρά αποτελέσματα μιας πτώσης. Αυτό είναι επίσης αδιανόητο και για τις ελληνικές αντιλήψεις, πρόκειται για την ύβρη που υπερβαίνει κάθε μέτρο και αλαζονικά παραβιάζει την κοσμική και θεία τάξη. Άλλωστε, πάγια είναι η ελληνική αντίληψη που σαφώς διατυπώνει ο Πλάτων: «Πάσα επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής πανουργία, ου σοφία φαίνεται»[24].
Όμως και η υψηλή τέχνη με την οποία πραγματοποιήθηκε το έργο της ανέγερσης της Αγίας Σοφίας δεν είναι σήμερα κατανοητή ως αποτέλεσμα που προέρχεται από επιστήμονες με θεωρητική κατάρτιση. Μας είναι σήμερα αδιανόητη η απουσία των στεγανών που περιορίζουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες και επιβάλλουν ανθρώπινες συμπεριφορές περιορισμένες σε στενά πλαίσια, στεγνές από ουσιαστικές ποιότητες. Στεγανά τα οποία εμποδίζουν την τέχνη από το να είναι λαϊκή, αυθόρμητη και αυθεντική. Αυτό σημαίνει ότι σήμερα η τέχνη αποτελεί δραστηριότητα που μάλλον εξυπηρετεί σκοπιμότητες, παρά αυτό που παλαιότερα είχε χαρακτηρισθεί ως «σκοπιμότητα χωρίς σκοπό»[25].
[1] Έπρεπε να καθαριστεί ο χώρος, να απαλλοτριωθούν ιδιοκτησίες, να συλλεγούν τα σπάνια και πολύτιμα οικοδομικά υλικά απ’ όλη την Αυτοκρατορία, να ετοιμαστούν τα σχέδια και οι μελέτες. Αλλά και μετά την έναρξη των εργασιών, έπρεπε να επιλυθούν περίπλοκα προβλήματα, όπως η προσαρμογή του τρούλλου στις μεγάλες αψίδες. Ενδεικτικό των δυσχερειών είναι οι αλλαγές και οι προσαρμογές που συνεχώς γίνονταν πάνω στα αποφασισμένα σχέδια και στις υπό εκτέλεση κατασκευές. Όπως η εκκλησία ανυψωνόταν, οι αλλαγές και οι νέες μορφές των κατασκευών έδιναν νέα όψη σε ολόκληρο το έργο. Παρόμοια κατάσταση θα χαρακτηρίζει και τις ανεγέρσεις των γοτθικών εκκλησιών της Κεντρικής Ευρώπης, μερικούς αιώνες μετά. Εκεί όμως θα χρειασθούν για τη συμπλήρωσή τους πολλές δεκαετίες.
[2] Προκοπίου Καισαρέως, Περί κτισμάτων. Λόγος Α,20.
[3] The Chronicle of Marcellinus, trans and commentary by B. Croke, Sydney 1995, σ. 47
[4] Χαρακτηριστικός και διδακτικός είναι ο μύθος του σπηλαίου από την Πολιτεία του Πλάτωνα.
[5] Αν και σήμερα ο φωτισμός της Αγίας Σοφίας από τον έξω χώρο έχει μειωθεί, αφού έχουν καταργηθεί παράθυρα και οι στηρίξεις και τα αντερείσματα εμποδίζουν το φως προς τα παράθυρα.
[6] Σύμφωνα με την πάγια αποφατική στάση των Ελλήνων.
[7] Krautheimer R., Παλαιοχριστιανική και Βυζαντινή Αρχιτεκτονική, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1999, σ. 255.
[8] W. Eugene Kleinbauer, Saint Sophia at Constantinople, William L. Bauhan Publisher, Dublin, New Hampshire 1999, σ. 12
[9] Αγαθίας, Ιστορία v.6.3, Kleinbauer, σ. 13, G.L. Huxley, Anthemius of Tralles, A Study in Later Greek Geometry, Cambridge, Massachusetts, 1959.
[11] Το ενδιαφέρον του Ανθέμιου για τη θεωρία των κατόπτρων συνδέεται άμεσα με τον χειρισμό του φωτός στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας και με τον περίφημο σχεδιασμό του αρχικού τρούλλου της ίδιας εκκλησίας. (Ιάκωβος Ποταμιάνος, Το φως στη βυζαντινή εκκλησία, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 200-214). Δεν πρόκειται βέβαια για τη θεωρία των καυστικών κατόπτρων, αλλά για το πρόβλημα του σταθερού φωτισμού, ανεξάρτητα από τη θέση του ήλιου στον ουρανό και την εποχή του χρόνου.
[12] Γενικά η κοινωνία της Κωνσταντινούπολης θεωρούσε τον Ανθέμιο πρόσωπο ιδιόρρυθμο [Αγαθίας v.6.7-8.6]. Υπάρχουν ανέκδοτα σχετικά με την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του Ανθέμιου. Κατά τον Αγαθία ο Ανθέμιος βρισκόταν σε κακές σχέσεις με τον γείτονά του, φίλο του αυτοκράτορα, ρήτορα Ζήνωνα, ο οποίος για κάποιο λόγο μήνυσε τον Ανθέμιο, που φρόντισε να πάρει εκδίκηση με τη βοήθεια της μηχανικής επιστήμης που κατείχε. Σε δωμάτιο εφαπτόμενο της κατοικίας του Ζήνωνα, ο Ανθέμιος εγκατέστησε περίκλειστους λέβητες γεμάτους νερό, το οποίο ζέστανε μέχρι ατμοποίησης. Ο ατμός διοχετεύτηκε μέσω δερμάτινων αγωγών στα θεμέλια της κατοικίας του Ζήνωνα. Η πίεση του ατμού προκάλεσε κλυδωνισμούς στο σπίτι του Ζήνωνα, ο οποίος το εγκατέλειψε έντρομος, πιστεύοντας ότι λάμβανε χώρα ισχυρός σεισμός. Επιπροσθέτως, ο Ανθέμιος επινόησε κάποιο μηχάνημα που δημιουργούσε ενοχλητικούς θορύβους ώστε να ενοχλεί τον Ζήνωνα, όπως και κάποιο κάτοπτρο με το οποίο αντανακλώντας τις ακτίνες του ηλίου τύφλωνε τον Ζήνωνα όταν αυτός βρισκόταν στο σπίτι του. Ο Ζήνων σύντομα διαπίστωσε τα τεχνάσματα του Ανθέμιου και τον έσυρε μπροστά στον ίδιο τον αυτοκράτορα, ο οποίος θυμόσοφα παρατήρησε με χαρακτηριστικό παγανιστικό συμβολισμό ότι του ήταν αδύνατο να περιορίσει ταυτόχρονα τη δύναμη του Δία να προξενεί βροντές και αυτή του Ποσειδώνα να γεννά σεισμούς. Σε μια άλλη ιστορία ο Ανθέμιος βοηθά την απελπισμένη μητέρα νεαρού στυλίτη να τον κατεβάσει από την στύλη με τρόπο που να φαίνεται ως θεία επέμβαση και όχι ως υπαναχώρηση και παράβαση της απόφασής του να παραμείνει στη στύλη μόνιμα.
[17] Πρόκειται για τον τρούλλο που σχεδίασε και κατασκεύασε ο Ανθέμιος. Η καμπυλότητα του τρούλλου αυτού ήταν πολύ μικρή, πράγμα που ίσως ήταν και η αιτία της πτώσης του. Η καμπυλότητα του τρούλλου του Ανθέμιου ακολουθούσε την εξωτερική καμπυλότητα των σφαιρικών τυμπάνων, πράγμα που σήμερα δεν ισχύει, αφού ο τρούλλος που σήμερα υφίσταται έχει πολύ μεγάλη καμπυλότητα. Το 558 μετά από σεισμούς ο τρούλλος του Ανθέμιου κατέρρευσε. Η επανακατασκευή του ανατέθηκε στον Ισίδωρο τον Νεότερο, ανιψιό του Ισίδωρου, ο οποίος, όπως και ο Ανθέμιος, είχε τότε πεθάνει. Σύμφωνα με τον Αγαθία, ο οποίος είχε εμπειρία και από τους δύο τρούλλους, ο αρχικός τρούλλος του Ανθέμιου συνιστούσε το κύριο και ουσιώδες στοιχείο του εσωτερικού και του εξωτερικού της Αγίας Σοφίας και γεννούσε απεριόριστο θαυμασμό, περισσότερο από αυτόν που γεννούσε ο τρούλλος που τον αντικατέστησε. Ο Αγαθίας σχολιάζει μάλιστα το ότι ο τρούλλος του Ισίδωρου του Νεότερου ήταν πιο καμπύλος και πιο στενός από τον αρχικό του Ανθέμιου, πράγμα που περιόριζε την ομορφιά του. (Ιστορία v.9.3.) Αλλά και ο τρούλλος του Ισίδωρου του Νεώτερου κατέπεσε το 989 και πάλι το 1346, ενώ αργότερα κατά τον 19ο αιώνα ενισχύθηκε κατά την ανακαίνιση που επιχείρησαν οι αδελφοί Fossati.
[18] Δεν υπάρχει ιστορική μαρτυρία που να επιβεβαιώνει τη συνηθισμένη αναφορά ότι ο Ανθέμιος σχεδίασε την εκκλησία των Αγίων Σεργίου και Βάκχου, που είναι σχεδόν σύγχρονη με την Αγία Σοφία και συχνά θεωρείται ως πρωτόλειό της.
[19] Κατά τον Προκόπιο «ο βασιλεύς αφροντιστήσας χρημάτων απάντων εις την οικοδομήν σπουδή ίετο, και τους τεχνίτας εκ πάσης γης ήγειρεν άπαντας».
[20] Ιδίως η εσωτερική ορθομαρμάρωση, οι κoλώνες και τα κιονόκρανα έχουν κατασκευαστεί από εξαιρετικής ποιότητας μάρμαρα και βρίσκονται σε περίπλοκη αρμονική διάταξη σε σχέση με το μέγεθος, τις αναλογίες και το χρώμα τους. Τα χρώματα των μαρμάρων αποκρύπτουν και εξαϋλώνουν το βάρος της πέτρας και των κεραμικών υλικών. Η πολυμορφία των υλικών είναι και σήμερα ορατή στην Αγία Σοφία. Μπορούμε μεταξύ άλλων να διακρίνουμε μαύρες πέτρες από τον Βόσπορο, πράσινο μάρμαρο από την Κάρυστο, πολυχρωματική πέτρα από την Φρυγία, πορφυρό γρανίτη με ασημένιες γραμμές από την Αίγυπτο, πράσινο ανοικτό μάρμαρο από τη Σπάρτη, μάρμαρο από την Ισαυρία με κόκκινες και λευκές φλέβες, κίτρινη πέτρα από τη Λιβύη, ποικιλίες όνυχα, όπως και το τοπικό μάρμαρο από την Προκόννησο με το οποίο είναι στρωμένο το δάπεδο του ναού.
[21] Σε μεγάλο βαθμό η εντύπωση που το φως της Αγίας Σοφίας προξενούσε, ξεκινούσε από τον φωτισμό του αρχικού τρούλλου που σχεδίασε ο Ανθέμιος. Ο τρούλλος αυτός, όπως φαίνεται, είχε τη μοναδική δυνατότητα να φωτίζεται σταθερά, ανεξάρτητα από τη θέση του ήλιου στον ουρανό και την εποχή του έτους. Ο Ανθέμιος είχε επιτύχει να απαντήσει στο θεμελιώδες αίτημα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής, πραγματοποιώντας την εντύπωση του «άκτιστου φωτός», που πηγή του είναι η κορυφή του τρούλλου, όπου και η εικόνα του Παντοκράτορα. Ο σχεδιασμός της εσωτερικής επιφάνειας του τρούλλου αποτελούσε στην ουσία ένα κάτοπτρο, το οποίο δημιουργούσαν οι χρυσές ψηφίδες που περιέβαλαν τον μεγάλο σταυρό που υπήρχε στο μέσον του τρούλλου. Τα δε παράθυρα στη βάση του τρούλλου είχαν φαίνεται σχεδιασθεί ως ελλειπτικά κάτοπτρα διπλής καμπυλότητας ώστε να είναι «φέγγους διαρκώς αγωγοί» (Προκόπιος: Λόγος Α, σ. 43). Το πρόβλημα του κατόπτρου που θα μπορούσε να κατευθύνει τις ακτίνες του ηλίου σε κάποιο ορισμένο σημείο ενός κτηρίου, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές θέσεις του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας είχε επιλυθεί από τον Ανθέμιο στην πραγματεία του «περί παραδόξων μηχανημάτων» (Huxley, σ.6-9). Εκεί ο Ανθέμιος είχε θέσει με σαφήνεια και προνοητικότητα το πρόβλημα: «ζητείται η πρόσκρουση μιας ακτίνας του ηλίου προς μία ορισμένη σταθερή θέση, χωρίς ποτέ η ακτίνα να απομακρύνεται σε οποιαδήποτε ώρα ή εποχή του έτους» (Huxley, σ.6)
