Πριν
απ' οτιδήποτε άλλο, χρήσιμο είναι να πούμε ορισμένα πράγματα για τη
δωρεά και να τη συνδέσουμε με τον άνθρωπο και την κοινωνία. Το δύσκολο
σ' αυτήν την περίπτωση είναι ότι προσπαθούμε να συνδέσουμε μία έννοια,
όπως είναι η δωρεά, με δύο εντελώς διαφορετικά από λειτουργικής άποψης
πράγματα. Ενώ η δωρεά απευθύνεται στον άνθρωπο και στην κοινωνία του
έχοντας σταθερά χαρακτηριστικά, οι αποδέκτες δεν είναι της ίδιας φύσης. Ο
μεν άνθρωπος από τον καιρό της Δημιουργίας γεννιέται πάντα με τα ίδια
χαρακτηριστικά, η δε κοινωνία που ζει διαρκώς εξελίσσεται. Η σχέση του
ανθρώπου με την κοινωνία έχει ως αποτέλεσμα, αυτή η εξέλιξη να
προβάλλεται και στον άνθρωπο-μέλος της δημιουργώντας σύνθετα φαινόμενα.Όλα
αυτά τ' αναφέρουμε για το λόγο ότι η έννοια της δωρεάς υπάρχει μόνον,
όταν είναι κατανοητή και το κέρδος που αποφέρει ορατό. Πώς είναι δυνατό
να πραγματοποιηθεί δωρεά, που θα ευχαριστούσε έναν άνθρωπο, που
κατοικούσε στα σπήλαια κι, εφόσον θεωρούμε ότι αυτός δεν αλλάζει
χαρακτηριστικά, η ίδια δωρεά να ικανοποιεί και το σύγχρονο άνθρωπο; Ο
άνθρωπος ικανοποιείται, όταν η δωρεά καλύπτει ορισμένες ανάγκες του. Τι
αξία μπορεί να έχει η δωρεά γνώσης, όταν ο πρώτος θα ήταν χαρούμενος μ'
ένα τσεκούρι, που θα κάλυπτε τις ανάγκες του κι ο δεύτερος μ' ένα
αυτοκίνητο; Ποιος είναι ο καλός ευεργέτης; Αυτός που ανάλογα με την
εποχή προσφέρει ένα τσεκούρι ή ένα αυτοκίνητο ή αυτός που προσφέρει
γνώση; Μπορεί κάποιος μέσω της γνώσης να εξαλείψει την επιθυμία για τα
υλικά αγαθά; Γιατί θα έπρεπε αυτή να εξαλειφθεί, εφόσον και το τσεκούρι
και το αυτοκίνητο είναι χρήσιμα αγαθά και προσφέρουν στον άνθρωπο; Σ'
αυτό το σημείο φαίνεται η ποιότητα του ευεργέτη και κατ' επέκταση η
ποιότητα της ευεργεσίας.Ο
ευεργέτης που ικανοποιεί στιγμιαία, καθηλώνει τον άνθρωπο σε
καταστάσεις που αυτός ελέγχει και είναι δυνατόν κάτω απ' αυτές τις
συνθήκες να προκύψει άσχημη εξουσία, που να μετατρέπει τον άνθρωπο σε
δούλο. Το να δώσει κάποιος ένα τσεκούρι ή ένα αυτοκίνητο σ' έναν
άνθρωπο, όταν τα έχει ανάγκη, είναι κάτι αναμφισβήτητα θετικό. Ποιος
όμως είναι αυτός που διατηρεί για τον εαυτό του την ξεχωριστή αυτή θέση
και με ποιο δικαίωμα;Όλοι
οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι και με τα ίδια εφόδια. Κανένας δεν
εξέρχεται από τη μήτρα της μητέρας του με στέμμα ούτε με μπλοκ επιταγών.
Όλα αυτά προκύπτουν στη συνέχεια. Ευεργέτης σήμερα είναι αυτός που
μπορεί να δώσει ένα αυτοκίνητο. Ποιος όμως μπορεί να βεβαιώσει τον
άνθρωπο ότι καλύπτοντας αυτήν την ανάγκη δε θα σέρνεται σαν δούλος για
κάτι άλλο; Από το τσεκούρι πήγαμε στο αυτοκίνητο. Γιατί να μην
ακολουθήσει το αεροπλάνο; Ικανοποιείται ποτέ ο άνθρωπος; Ζητά από τον
ευεργέτη ηλεκτρικό ρεύμα για να βλέπει στο σκοτάδι κι αντί να τ'
απολαμβάνει, είναι δυστυχής, επειδή ανακαλύπτει ότι του χρειάζεται και
μία τηλεόραση. Αν δεν είχε ηλεκτρισμό, θα σκεπτόταν την τηλεόραση; Ο
αναγνώστης βλέπει ότι υπάρχει ένας φαύλος κύκλος στον οποίο η
ικανοποίηση μίας ανάγκης δημιουργεί πολλαπλάσιες, που μέχρι την κάλυψή
της απλά δεν ήταν ορατές.Επανερχόμαστε
και πάλι στην έννοια του ευεργέτη και της δωρεάς. Ποιος είναι ο καλός
ευεργέτης; Είναι αυτός, που καλύπτει τις τρέχουσες ανάγκες,
δημιουργώντας τις συνθήκες που τον ισχυροποιούν εφόσον θα προκύψουν νέες
ή αυτός που θα προσπαθήσει, έστω να μάθει στον άνθρωπο να ζει ελεύθερος
και να μη γίνεται δούλος των επιθυμιών του; Το πρόβλημα τώρα
σχηματοποιείται κι αποκαλύπτει αυτό που πραγματικά συμβαίνει.Αιώνες
τώρα πονηροί άνθρωποι υπόσχονται στους ανθρώπους ν' απολαύσουν αυτά που
οι ίδιοι απολαμβάνουν σέρνοντάς τους σαν δούλους. Υπόσχονται στον
άνθρωπο αυτοκίνητο, όταν οι ίδιοι ήδη το απολαμβάνουν και το δίνουν,
όταν αυτοί απολαμβάνουν τ' αεροπλάνο. Δημιουργούν πρότυπα που βάζουν σε
πειρασμό τους ανθρώπους και τους μετατρέπουν σε δούλους. Όταν ο άνθρωπος
μάθει να φέρεται σαν δούλος, μπορεί να ελέγχεται απόλυτα. Μπορούν να
του υπόσχονται παλάτια και να τον γκρεμίζουν στα σπήλαια. Όταν δεν
μπορεί ν' αντιδράσει σ' αυτό, του προσφέρουν μία παράγκα και τους θεωρεί
ευεργέτες. Μ' αυτόν τον τρόπο λειτουργεί η κοινωνία των ανισοτήτων και
της αδικίας. Οι "εκλεκτοί" της κοινωνίας διαρκώς ψευδοευεργετούν και οι
απλοί άνθρωποι νομίζουν ότι επιτυγχάνουν τους στόχους τους. Όταν ο
άνθρωπος είναι δούλος, ο "εκλεκτός" είναι φεουδάρχης. Όταν πάρει γη και
νομίσει ότι κατάφερε κάτι σπουδαίο, ο "εκλεκτός" είναι εργοστασιάρχης.
Όταν στη συνέχεια αποκτήσει το εργοστάσιο, διαπιστώνει ότι ο "εκλεκτός"
κατέχει τη γνώση που απαιτεί το εργοστάσιο για τη λειτουργία του.
Μέσα
απ' αυτήν την περιγραφή των διαδοχικών καταστάσεων διαπιστώνουμε ότι
από την εποχή της Δημιουργίας μέχρι σήμερα, μέσα από μία διαρκώς
εξελισσόμενη πορεία, ξεκινάμε και καταλήγουμε στο ίδιο ακριβώς πράγμα: ο
άνθρωπος χρειάζεται γνώση. Η κατοχή της γνώσης καταστρέφει τα είδωλα,
είτε πρόκειται για γη είτε για εργοστάσια είτε γι' αυτοκίνητα. Γνώση
χρειάζεται ο άνθρωπος για να διαπιστώσει την ποιότητα του ευεργέτη και
γνώση παίρνει απ' αυτόν. Μέσω της γνώσης μπορεί να απελευθερωθεί, επειδή
αυτή του εξασφαλίζει την ελευθερία. Μέσω της γνώσης μπορεί να ζήσει μ'
αξιοπρέπεια και να διεκδικήσει αυτά που του ανήκουν και τίποτε λιγότερο ή
περισσότερο. Αν σέρνεται έξω από τα παλάτια των "εκλεκτών" μόνον
αποφάγια και κουρέλια μπορεί ν' απολαύσει. Επειδή ακριβώς σέρνεται, αυτά
τα παλάτια παραμένουν ισχυρά μέσα στους αιώνες. Ο ελεύθερος άνθρωπος
ζητά πάντα γνώση. Είσαι ευεργέτης; Δε θέλω το τσεκούρι σου ως δώρο. Θέλω
τη γνώση για να το φτιάχνω μόνος μου, όταν εγώ το θέλω κι όταν εγώ το
έχω ανάγκη. Δώσε μου γνώση κι είσαι ευεργέτης μου. Το τσεκούρι σου δεν
το θέλω, γιατί δεν επιθυμώ κύριο που θα με κάνει δούλο.Η
σημερινή εποχή είναι η πιο κρίσιμη και η πιο σημαντική για τον άνθρωπο,
γιατί η σημασία της γνώσης μπορεί να γίνει απ' όλους αντιληπτή. Έπρεπε
να περάσουν χιλιάδες χρόνια για να γίνει ορατό αυτό, που ήταν γνωστό από
την εποχή της Δημιουργίας. Σήμερα όλοι αντιλαμβάνονται ότι το κεφάλαιο
είναι η γνώση. Δίνουμε γνώση σε κάποιον και γίνεται πλούσιος. Αυτό κατά
το Μεσαίωνα δεν ήταν δυνατό να συμβεί, γιατί ο πλούτος ήταν το φέουδο. Ο
φτωχός, είτε είχε γνώση είτε όχι, βρισκόταν στο έλεος του φεουδάρχη. Τι
μπορούσε να κάνει ο άνθρωπος σ' εκείνες τις συνθήκες μέσω της γνώσης,
όταν κύριός του ήταν η κοιλιά του; Αν αρνιόταν να γίνει δούλος, δεν ήταν
δυνατό να επιβιώσει. Αυτή η άσχημη και σχεδόν ανίκητη κατάσταση δεν
προέκυψε ως διά μαγείας, αλλά ήταν αποτέλεσμα των ψευδοευεργετών και των
ανθρώπων που δεν μπορούσαν να τους κρίνουν, όταν αυτό ήταν αναγκαίο.
Κάποιοι κάποτε προτίμησαν το τσεκούρι και δεν απαίτησαν τη γνώση.
Έχτισαν για τους άθλιους παλάτια κι από τότε μέχρι σήμερα σέρνονται έξω
απ' αυτά.Σήμερα
η κατάσταση είναι εξαιρετικά σύνθετη και φαινομενικά ανίκητη. Λέμε
φαινομενικά, γιατί, ενώ είναι δυνατό να λειτουργεί επ' άπειρον, χωρίς ν'
απειλούνται οι εκλεκτοί, έχει την "Αχίλλειο πτέρνα" της. Επ' άπειρον
μπορεί να λειτουργεί, γιατί οι εκλεκτοί δεν είναι πλέον ορατοί ως εχθροί
και μπορούν να λειτουργούν εκ του ασφαλούς ως ευεργέτες. Παλαιότερα
όταν αυτοί ήταν φεουδάρχες ή εργοστασιάρχες, υπήρχε πρόβλημα, γιατί
υπήρχε ορατότητα. Η επανάσταση εναντίον τους ήταν δυνατή, γιατί οι
συνθήκες δεν τους προστάτευαν. Σήμερα που το κεφάλαιο είναι η γνώση, δεν
υπάρχει ουσιαστική απειλή, επειδή ο φτωχός, που είναι δυνατό ν'
απειλήσει, γίνεται αυτόματα κεφαλαιοκράτης.
Οι
άνθρωποι και πάλι ακολουθούν σαν τα πρόβατα, εφόσον δεν αντιλαμβάνονται
τι συμβαίνει. Το τσεκούρι τώρα έγινε θεωρία, στυλ, τρόπος ζωής. Οι
άνθρωποι ακολουθώντας τους ψευδοευεργέτες νομίζουν ότι κάνουν κάτι
σημαντικό κι αγνοούν ότι δεν έχουν κάνει την παραμικρή πρόοδο. Κάποτε
μέσα στην κοινωνία υπήρχαν ψευδοευεργέτες που δημιουργούσαν ομάδες
ευεργετούμενων. Άλλοι ακολουθούσαν αυτούς που έδιναν τσεκούρια κι άλλοι
αυτούς που έδιναν τόξα.Σήμερα
τι διαφορετικό συμβαίνει; Οι ψευδοευεργέτες κατοικούν σε παλάτια και οι
ομάδες δε διακρίνονται από τα τσεκούρια, αλλά από τις διάφορες θεωρίες.
Αντί ν' ανήκει ο άνθρωπος στην ομάδα των κατόχων τσεκουριών, ανήκει
στην ομάδα των φιλελευθέρων. Έτσι, σύμφωνα με τα παραπάνω, οι τοξότες θα
μπορούσαν να είναι οι σοσιαλιστές. Τίποτε απολύτως δεν έχει καταφέρει ο
άνθρωπος σ' ό,τι αφορά την προσπάθειά του να ζει ελεύθερος. Οι
ψευδοεκλεκτοί ελέγχουν τη γνώση και κάθε φορά που προκύπτει οτιδήποτε το
οικειοποιούνται και το φέρνουν στα μέτρα τους. Οι δούλοι άνθρωποι
πολεμούν μεταξύ τους κι όλοι είναι ικανοποιημένοι. Είναι τόσο τρομερή η
παγίδα, ώστε η γνώση σήμερα είναι απολύτως νεκρή μετά τη γέννησή της. Η
ευφυΐα του ανθρώπου γεννά μία καινούρια θεωρία και πριν αυτή
αξιολογηθεί, είναι νεκρή, επειδή αποτελεί τη βάση για μία νεότερη.Η
ανθρωπότητα αντιλαμβάνεται πλέον την αξία της γνώσης αλλά καταβροχθίζει
άπειρες ποσότητές της ακατέργαστες κι αντί να λυτρώνεται, παραμένει
στην ίδια κατάσταση. Αυτή η χωρίς μέτρο κατανάλωση έχει ως αποτέλεσμα να
ισχυροποιείται το σύστημα, αφού του δίνει τη δυνατότητα να διαφθείρει
τους εχθρούς του. Είναι αδύνατον ακόμα κι ένας πραγματικός ευεργέτης,
βλέποντας αυτήν την κατάσταση να μην προσπαθήσει ν' αρπάξει όσο το
δυνατόν περισσότερα, στον ελάχιστο χρόνο κατά τον οποίο η γνώση του
είναι ισχυρή. Αυτό έχει ως συνέπεια να γεννιούνται διαρκώς ελπίδες και
να εξανεμίζονται στη συνέχεια διατηρώντας την ισχύουσα κατάσταση. Όταν
οι ευεργέτες κλέβουν, το σύστημα είναι ισχυρό. Όταν όλοι είτε θύτες είτε
θύματα προσπαθούν να κλέψουν, η κατάσταση παραμένει σταθερή, επειδή
αυτό που ενδιαφέρει είναι να εξαλειφθεί η κλοπή κι όχι η ταυτότητα του
κλέφτη.
Η
"Αχίλλειος πτέρνα" σ' αυτήν την κατάσταση είναι η εξής: από τη στιγμή
που το κεφάλαιο είναι η γνώση, υπάρχει περίπτωση να βρεθεί ένας άνθρωπος
ο οποίος ν' απειλήσει τις πραγματικές συνθήκες που δημιουργούν τα
άσχημα φαινόμενα. Είναι λοιπόν δυνατό να βρεθεί ένας άνθρωπος με γνώση
—που να μην έχει βραχύβια χαρακτηριστικά— και να μη δεχτεί τη συνενοχή. Η
γνώση μ' αυτά τα χαρακτηριστικά δεν ωθεί τον κάτοχό της να ενεργήσει
όπως οι ψευδοευεργέτες και να εξαργυρώσει όσο-όσο το κεφάλαιό του.
Από το έργο του Παναγιώτη Τραϊανού: «ΥΔΡΟΧΟΟΣ»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου