Ιντλίμπ... «Το τέλος του κόσμου» της Μαριάνθη Πελεβάνη

Το Κρεμλίνο προειδοποίησε χθες την Τουρκία κατά μιας στρατιωτικής επέμβασης εναντίον των συριακών δυνάμεων στην Ιντλίμπ της βορειοδυτικής Συρίας, λίγη ώρα αφού ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απείλησε ότι μια τουρκική επιχείρηση στην περιοχή «είναι θέμα χρόνου».

«Πρόκειται για μια επιχείρηση εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης της Συριακής Δημοκρατίας και των ενόπλων δυνάμεων της Συριακής Δημοκρατίας η οποία θα είναι αναμφισβήτητα η χειρότερη επιλογή», τόνισε ο Ντμίτρι Πεσκόφ εκπρόσωπος του Κρεμλίνου. Ο Πεσκόφ πρόσθεσε εξάλλου ότι η Μόσχα και η Άγκυρα παραμένουν σε επαφή προκειμένου να αποφευχθεί η περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης στην Ιντλίμπ.

«Ήμασταν ικανοποιημένοι από τις συμφωνίες στις οποίες καταλήξαμε πριν από περισσότερο από έναν χρόνο στο Σότσι (...) και σταματήσαμε να είμαστε ικανοποιημένοι αφού αντάρτες και τρομοκρατικές οργανώσεις ξεκίνησαν την επιχείρησή τους από την Ιντλίμπ εναντίον των συριακών ενόπλων δυνάμεων και των ρωσικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων», επισήμανε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου.

Λίγο νωρίτερα ο Ερντογάν απείλησε ότι είναι «θέμα χρόνου» να εξαπολύσει στρατιωτική επιχείρηση στην Ιντλίμπ της βορειοδυτικής Συρίας, όπου τις τελευταίες εβδομάδες σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων και του συριακού στρατού. «Δεν θα εγκαταλείψουμε την Ιντλίμπ στο συριακό καθεστώς, το οποίο δεν κατανοεί την αποφασιστικότητα της χώρας μας, και σε αυτούς που το ενθαρρύνουν», πρόσθεσε ο Ερντογάν. «Είμαστε αποφασισμένοι να καταστήσουμε την Ιντλίμπ μια ασφαλή περιοχή για την Τουρκία και τον τοπικό πληθυσμό, ανεξαρτήτως κόστους», εξήγησε.

Η Δαμασκός εξαπέλυσε τον Δεκέμβριο, με την υποστήριξη της Μόσχας, την επίθεση της ενάντια στο ύστατο προπύργιο τζιχαντιστών και ανταρτών στην επαρχία αυτή και σε γύρω περιοχές.

Η Τουρκία και η Ρωσία στηρίζουν αντίπαλα στρατόπεδα στη Συρία, όμως συνεργάζονται στην εξεύρεση πολιτικής λύσης στην κρίση που διαρκεί εννέα χρόνια.

Παρόλα αυτά η επιχείρηση του συριακού στρατού στην Ιντλίμπ έχει αναστατώσει την ευαίσθητη τουρκορωσική συνεργασία, κυρίως αφότου 13 Τούρκοι στρατιώτες σκοτώθηκαν σε αεροπορική επιδρομή των συριακών δυνάμεων στις αρχές Φεβρουαρίου.

Από την πλευρά του, ο «απομονωμένος» εν προκειμένω Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ παρότρυνε την κυβέρνηση της Ρωσίας να πάψει να υποστηρίζει τις «ωμότητες» του καθεστώτος του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, ανέφερε σε ανακοίνωση που δημοσιοποίησε χθες Κυριακή ο Λευκός Οίκος.

«Είναι σαν το τέλος του κόσμου»

Την ίδια ώρα «φρίκη για την κλίμακα της ανθρωπιστικής κρίσης» εκφράζει η κορυφαία αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Μισέλ Μπατσελέτ, καταγγέλλοντας πλήγματα σε καταυλισμούς εκτοπισμένων αμάχων ή κοντά σ' αυτούς, καθώς και σε ιατρικές και εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις, αλλά και νοσοκομείων. Μάλιστα, όπως δήλωσε «ο μεγάλος αριθμός των επιθέσεων σε νοσοκομεία, ιατρικές εγκαταστάσεις και σχολεία υποδηλώνει πως δεν μπορεί να είναι τυχαίες».

Από τα μέσα Δεκεμβρίου, περισσότεροι από 380 άμαχοι έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και περίπου 900.000 έχουν εκτοπιστεί.

«Πλέον πιστεύουμε ότι 900.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από την 1η Δεκεμβρίου, η συντριπτική πλειοψηφία εκ των οποίων γυναίκες και παιδιά», δήλωσε ο αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, αρμόδιος για τις ανθρωπιστικές υποθέσεις Μαρκ Λόουκοκ.

Οι άνθρωποι που εκτοπίζονται «είναι ψυχικά τραυματισμένοι και υποχρεωμένοι να κοιμούνται στο ύπαιθρο σε θερμοκρασίες παγετού επειδή οι καταυλισμοί των εκτοπισμένων είναι γεμάτοι», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Οι μητέρες καίνε πλαστικό για να ζεστάνουν τα παιδιά. Μωρά και μικρά παιδιά πεθαίνουν εξαιτίας του κρύου», υπογράμμισε. Τουλάχιστον 12 παιδιά έχουν πεθάνει από την έκθεση.

«Η βία στη βορειοδυτική Συρία είναι τυφλή», είπε χαρακτηριστικά ο αξιωματούχος του ΟΗΕ, ζητώντας μια κατάπαυση του πυρός την «μόνη επιλογή», σύμφωνα με τον ίδιο. «Παίρνουμε αναφορές ότι τα σημεία όπου βρίσκονται οι εκτοπισμένοι γίνονται τώρα στόχος, προκαλώντας θανάτους, τραυματισμούς και νέα διαφυγή». «Η μεγαλύτερη ανθρωπιστική τραγωδία του 21ου αιώνα θα αποφευχθεί μόνο εάν τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας υπερβούν τα ατομικά τους συμφέροντα», κατέληξε.

Η Τουρκία, η οποία φιλοξενεί ήδη περισσότερους από τρία εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες, έκλεισε τα σύνορά της από το 2015 για να αποτρέψει την περαιτέρω εισροή. Αυτό έχει αφήσει τους εκτοπισμένους ανθρώπους της Ιντλίμπ παγιδευμένους μεταξύ των προχωρημένων συριακών και ρωσικών στρατευμάτων και των τουρκικών συνόρων.

Ορισμένοι έμποροι με επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές των συνόρων επιτρέπεται να πηγαινοέρχονται. Ένας έμπορος κοσμημάτων, ο Muhammad, επιχείρησε να φέρει τα παιδιά του στην Τουρκία. Περιέγραψε στο ρεπορτάζ των New York Times την κατάσταση στα σύνορα με μια λέξη: «θρίλερ».

Ο Muhammad, όπως και άλλοι που μίλησαν ζήτησαν να παρουσιαστούν μόνο με τα μικρά τους ονόματα από το φόβο της συριακής κυβέρνησης. «Οι άνθρωποι φοβούνται», είπε ο Muhammad. «Η κατάσταση είναι πολύ κακή. Οι άνθρωποι ζουν στους δρόμους, κάτω από τα δέντρα, με τρομερό κρύο και κοιμούνται σε χαρτόνια».

Ο Fouad Sayed Issa, ο ιδρυτής της Violet, μιας συριακής ΜΚΟ, περιγράφει ενδεικτικά πως η οργάνωση αναγκάστηκε να αδειάσει ένα στρατόπεδο των Ηνωμένων Εθνών με 10.000 εκτοπισμένους ανθρώπους σχεδόν σε μια μέρα, καθώς τα κυβερνητικά στρατεύματα πλησίαζαν. Όλοι συνωστίζονται, λέει, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στα σύνορα της Τουρκίας. «Είναι σαν το τέλος του κόσμου», δηλώνει. «Χιλιάδες άνθρωποι έχουν μαζευτεί στα στρατόπεδα, ελπίζοντας για βοήθεια».

Τρία σενάρια για τη μάχη της Ιντλίμπ

Τις τελευταίες εβδομάδες, η μάχη για την Ιντλίμπ στη βορειοδυτική Συρία έχει εισέλθει σε μια νέα φάση. Οι δυνάμεις του Συριακού καθεστώτος, υποστηριζόμενες από τη Ρωσία και το Ιράν, πιέζουν να καταλάβουν τους στρατηγικούς αυτοκινητόδρομους Μ4 και Μ5, οι οποίοι συνδέουν αντίστοιχα την πόλη Λατάκια και την πρωτεύουσα, τη Δαμασκό, με το Χαλέπι.

Η προέλαση των δυνάμεων της Συρίας συνοδευόμενη από ένα μπαράζ βομβαρδισμών εναντίον του τελευταίου οχυρού της συριακής αντιπολίτευσης σκότωσε δεκάδες αλλά και 13 Τούρκους στρατιώτες, γεγονός που ώθησε την Άγκυρα να αναλάβει δράση.

Η Τουρκία φοβάται ότι ο τελικός στόχος της Ρωσίας είναι να πολιορκήσει την ένοπλη αντιπολίτευση και να περικόψει τις κύριες διαδρομές προμήθειας από το τουρκικό έδαφος - μια εξέλιξη την οποία θέλει απελπισμένα να αποφύγει.

Με την πλάτη του στον τοίχο, η Άγκυρα ζυγίζει τώρα τις επιλογές της για να αποτρέψει την πλήρη ήττα των Σύριων συμμάχων της και μαζί τους την επιχείρηση της Συρίας.

Σύμφωνα με την ανάλυση του Al Jazeera, η πτώση της Ιντλίμπ θα ήταν καταστροφική για την Τουρκία. Θα σήμαινε μια πλήρη ήττα της συριακής αντιπολίτευσης και τον αποκλεισμό της από τις διαπραγματεύσεις μιας τελικής λύσης για τη μεταπολεμική Συρία. Κατά συνέπεια, η Τουρκία, ο κύριος υποστηρικτής της αντιπολίτευσης, θα παραμεριστεί και δεν θα έχει λόγο σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις, γεγονός που θα αποτελούσε σημαντική διπλωματική απώλεια, δεδομένης της πολυετούς συμμετοχής της Τουρκίας στη σύγκρουση.

Επιπλέον, αν η μάχη στην Ιντλίμπ κερδηθεί από το συριακό καθεστώς θα είχε ως αποτέλεσμα την απέλαση περίπου τριών εκατομμυρίων πολιτών απέναντι στα σύνορα της Τουρκίας ή στις μικρές παραμεθόριες περιοχές που ελέγχει. Η Τουρκία όμως δεν μπορεί να αντέξει περισσότερους Σύριους στο έδαφός της.

Η τουρκική κυβέρνηση βρίσκεται επίσης υπό την τεράστια εγχώρια πίεση για να αντιδράσει μετά τη δολοφονία 13 Τούρκων στρατιωτών από δυνάμεις του Συριακού καθεστώτος. Που σημαίνει ότι θα επικριθεί στο εσωτερικό εάν οι δυνάμεις της αναγκαστούν να αποσυρθούν.

Ταυτόχρονα, η Τουρκία δεν μπορεί να διακινδυνεύσει μια αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Πλήρωσε βαρύ τίμημα την τελευταία φορά που συγκρούστηκε με τη Ρωσία το 2015, όταν ο τουρκικός στρατός κατέρριψε ένα ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος. Απαντώντας, το Κρεμλίνο απαγόρευσε τις εισαγωγές τουρκικών προϊόντων και αποθάρρυνε τους πολίτες του να επισκέπτονται στην Τουρκία, γεγονός που επιβάρυνε σημαντικά την τουρκική οικονομία.

Παράλληλα, ούτε η ΕΕ ούτε οι ΗΠΑ υποστήριξαν την Τουρκία στην αντιπαράθεσή της με τη Ρωσία. Έτσι, η Άγκυρα έπρεπε να καταβάλει τεράστιες προσπάθειες, συμπεριλαμβανομένης μιας δημόσιας συγγνώμης από τον Ερντογάν, για την αποκατάσταση των σχέσεων με τη Μόσχα.

Σήμερα, οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία έχουν περιπλεχθεί ακόμη πιο πολύ και τώρα είναι πιο σημαντικές για την τουρκική κυβέρνηση από ό, τι ήταν το 2015. Η Ρωσία είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος (το διμερές εμπόριο υπερβαίνει τα 25 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως) και ο πιο σημαντικός προμηθευτής πετρελαίου και φυσικού αερίου της Τουρκίας.

Η Τουρκία είναι επίσης ο κόμβος για την εξαγωγή του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Τον περασμένο μήνα, ο Ερντογάν και ο Πούτιν εγκαινίασαν το Turk Stream, έναν αγωγό φυσικού αερίου που διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα από τη Ρωσία στην Τουρκία και προορίζεται για τη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η Τουρκία ελπίζει επίσης να προσφύγει στη ρωσική στήριξη για τις αυξανόμενες εντάσεις σχετικά με τις γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Επομένως, η Τουρκία διαθέτει μικρό περιθώριο ελιγμών. Και όπως φαίνεται υπάρχουν τρία πιθανά σενάρια.

Το πρώτο και το πλέον ευνοϊκό σενάριο για την Τουρκία είναι ότι η Ρωσία αποφασίζει να υποστηρίξει τη συμφωνία για την αποκλιμάκωση στην Ιντλίμπ και διατάζει τις δυνάμεις του καθεστώτος να επιστρέψουν στις θέσεις που κατείχαν. Αυτό θα μπορούσε να συνδυαστεί με την αναζωογόνηση της πολιτικής διαδικασίας και την επίτευξη πολιτικής λύσης. Η πιθανότητα βέβαια να συμβεί είναι πολύ περιορισμένη.

Το δεύτερο σενάριο είναι ότι η Τουρκία συμβιβάζεται και αποδέχεται τη νέα πραγματικότητα στο έδαφος, επιτρέπει στο συριακό καθεστώς να ελέγχει τους αυτοκινητόδρομους Μ4 και Μ5, αλλά θα δημιουργήσει «μια ασφαλή ζώνη» στην Ιντλίμ, δημιουργώντας ενισχυμένες θέσεις άμυνας κατά μήκος της πρώτης γραμμής και προμηθεύοντας τη Συριακή αντιπολίτευση με βαριά όπλα. Φαίνεται ότι η Άγκυρα έχει ήδη υιοθετήσει αυτήν την πολιτική.

Το τρίτο σενάριο - και αυτό που θέλει να αποφύγει η Τουρκία - είναι μια κλιμάκωση της έντασης με τη Ρωσία. Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το τι θα αποφασίσουν να κάνουν οι ΗΠΑ. Μέχρι στιγμής η Ουάσινγκτον έχει στείλει μπερδεμένα μηνύματα στην Άγκυρα. Αλλά όπως η Ρωσία προσπαθεί να πιέσει την Τουρκία και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ μπορούν να αποφασίσουν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να κάνουν το ίδιο με την τουρκική-ρωσική προσέγγιση, υποστηρίζοντας μια τουρκική επιχείρηση στην Ιντλίμπ.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, θα πρέπει να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις στην Άγκυρα, τη Μόσχα και την Ουάσινγκτον τις προσεχείς εβδομάδες - αποφάσεις που μπορούν να καθορίσουν την επόμενη φάση της συριακής σύγκρουσης.

Πηγή: tvxs.gr