Τα παπαγαλάκια της κυβέρνησης θριαμβολογούν για την καθιέρωση της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας. Σύμφωνα με εγκύκλιο του υπουργού Εσωτερικών, οι αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών, θα προβούν σε προγραμματισμό διενέργειας συστηματικών ελέγχων «τήρησης» του ωραρίου εργασίας σε όλο το δημόσιο τομέα, σε δήμους, περιφέρειες, και στον ιδιωτικό τομέα με τον νέο ηλεκτρονικό έλεγχο «τήρησης» του ωραρίου.
Με το νομοσχέδιο του υπουργείου εργασίας, έρχεται να «αντιμετωπιστεί η ανασφάλιστη εργασία», να διασφαλιστεί η τήρηση της εργατικής νομοθεσίας , η κατάργηση των απλήρωτων υπερωριών , της αδικαιολόγητης υπερεργασίας».Το «ψηφιακό ωράριο» και η «ηλεκτρονική κάρτα εργασίας», δεν αφήνουν περιθώρια για την «παραβίαση» της εργατικής νομοθεσίας.
Η τεκμηρίωση της επιχειρούμενης πολλαπλής κλοπής του εισοδήματος θα αποδειχθεί με δύο τρόπους:
Ο πρώτος, θα είναι μια σύντομη αναδρομή τι ίσχυε κατά καιρούς για τις υπερωρίες το 2005, το 2010 και τι θα ισχύσει από σήμερα.
Ο δεύτερος, το ύψος των απωλειών των εργαζομένων με παραδείγματα.
Ιστορική Αναδρομή της Νομοθεσίας για τις Υπερωρίες
Α) Έτος 2005: Πριν από την εφαρμογή του N. 2874/2000, το προσωπικό των επιχειρήσεων ήταν υποχρεωμένο να εργάζεται, εφόσον ήταν αναγκαίο για την επιχείρηση, 48 ώρες την εβδομάδα. Από αυτές, 40 ώρες ήταν το συμβατικό εβδομαδιαίο ωράριο, 5 ώρες ήταν η υπερεργασία και 3 ώρες οι (αποκαλούμενες ως ιδιόρρυθμες) υπερωρίες. Με την εφαρμογή του νόμου, καταργήθηκε από την 1η Απριλίου 2001 η υποχρέωση του εργαζομένου για 5ωρη υπερεργασιακή απασχόληση. Το διευθυντικό δικαίωμα στη χρήση της υπερωρίας περιορίστηκε σε τρεις ώρες, πέραν του συμβατικού (τη 41η, 42η και 43η ώρα). Για δε τις επιτρεπόμενες τρεις ώρες υπερωριακής εργασίας, δεν απαιτείται ειδική άδεια ή αναγγελία στο υπουργείο. Ομως, για την υπερωριακή εργασία πέραν των 43 ωρών χρειάζεται στο εξής ειδική έγκριση από το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας. Στην περίπτωση που το ΣΕΠΕ κρίνει ότι έχει εξαντληθεί το ανώτατο όριο υπερωριών που μπορεί να χορηγήσει, απαιτείται έγκριση του υπουργού, μετά τη γνωμοδότηση του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας. Σε κάθε περίπτωση η νόμιμη υπερωριακή απασχόληση δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από τις 120 ώρες ετησίως.
Ταυτοχρόνως, με τον ίδιο νόμο, αυξήθηκε και η αμοιβή της υπερωριακής εργασίας ως:
Α1) Οι μισθωτοί δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης (ιδιόρρυθμης) υπερωριακής απασχόλησης αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο, προσαυξημένο κατά 50%.
Α2) Για τις υπερωρίες από τη 45,6η ώρα μέχρι τη 48η ώρα, η προσαύξηση είναι 75%.
Α3) Για κάθε ώρα μη νόμιμης υπερωρίας, η αποζημίωση του μισθωτού είναι ίση με το 250% του καταβαλλόμενου ωρομισθίου.
Β) Έτος 2010: Σύμφωνα με το άρθρο 74 του Ν.3863/2010 η νόμιμη υπερωρία υπολογίζεται ως εξής:
Β1) Εργασία από 46η (πενθήμερο) και 49η (εξαήμερο) έως 120 ώρες ετησίως νόμιμης υπερωρίας, αμείβεται με προσαύξηση 40% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο.
Β2) Η υπέρβαση των 120 ωρών νόμιμη υπερωρίας ετησίως αμείβεται με προσαύξηση 60% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο.
Β3) Κατ' εξαίρεση υπερωρία (μη νόμιμη): Σύμφωνα με το άρθρο 74, Ν.3863/2010 για κάθε ώρα που πραγματοποιείται και δεν θα τηρηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες του Ν.4225/2014 θεωρείται κατ' εξαίρεση υπερωρία (μη νόμιμη) και καταβάλλεται στο μισθωτό αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 80%.
Επισημαίνεται ότι η απασχόληση του μισθωτού άνω των 9 ωρών ημερησίως επί 5νθημέρου και άνω των 8 ωρών ημερησίως επί 6ημέρου συνιστά υπερωρία, για την πραγματοποίηση της οποίας πρέπει να τηρηθούν οι άνω διατυπώσεις, ώστε να θεωρηθεί νόμιμη υπερωρία (αμοιβή καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%), άλλως θεωρείται κατ’ εξαίρεση υπερωρία (αμοιβή καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 80%).
Γ) Έτος 2020: Η απασχόληση των μισθωτών με πενθήμερο είναι 40 ώρες την εβδομάδα και ο εργοδότης έχει δικαίωμα να τους απασχολήσει επιπλέον έως και πέντε ώρες την εβδομάδα, καταβάλλοντας το ημερομίσθιο τους προσαυξημένο κατά 20%. Εάν εφαρμόζεται εξαήμερη εργασία, τότε ο εργοδότης μπορεί να τους απασχολήσει επιπλέον 8 ώρες, καταβάλλοντας το ημερομίσθιο τους προσαυξημένο κατά 20%.
Με το νέο θεσμικό πλαίσιο προωθείται ενιαιοποίηση της αντιμετώπισης των επιπλέον του 8ώρου ωρών, ώστε κάθε επιπλέον ώρα να ορίζεται ως υπερωρία, χωρίς όμως να αλλάξει κατά πληροφορίες το πλαίσιο των αμοιβών το οποίο αναμένεται να παραμείνει στο 20% για την 9η ώρα και στο 40% για κάθε επόμενη ώρα νόμιμης υπερωρίας.
Πληροφορίες αναφέρουν πως με το νέο πλαίσιο προωθείται προσαρμογή ημερήσιου ωραρίου ανάλογα με τις «ανάγκες» της επιχείρησης και του εργαζόμενου. Πιθανότατα αναμένεται να δοθεί δυνατότητα προσαρμογής στον ημερήσιο χρόνο εργασίας, χωρίς όμως να επηρεάζεται ο εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας. Υπενθυμίζεται πως με την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση καθιερώθηκε από το 1984 η εβδομαδιαία εργασία των 40 ωρών για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε οποιαδήποτε εργοδότη με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου.
Στο τραπέζι έχει βρεθεί και η θεσμοθέτηση της δυνατότητας εργοδότη και εργαζόμενου να «συμφωνούν» (αν μπορεί ας κάνει αλλιώς ο εργαζόμενος) πιθανότατα σε επίπεδο ατομικής σύμβασης στην κάλυψη της υπέρβασης του συμβατικού χρόνου απασχόλησης μιας ημέρας, με αντίστοιχη μείωση ωραρίου σε άλλη εργάσιμη ημέρα, ενδεχομένως και με ρεπό ή πρόσθετη άδεια. Το εν λόγω σενάριο προβλέπει οι ώρες που μπορεί να πραγματοποιούνται ως υπερωρία, να μπορούν να καλύπτονται και με χρόνο, μέσω «συμψηφισμού» πιθανότατα με ρεπό, έξτρα άδεια ή μικρότερο ωράριο σε άλλες εργάσιμες ημέρες.
Σημείωση πρώτη: Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι ο εργαζόμενος θα είναι παντελώς απροστάτευτος. Θα αρχίσουν οι πιέσεις για εικονικές ημέρες αδειών για να συμψηφιστούν οι υπερωρίες. Το αποτέλεσμα των υπερωριών θα βγεί μηδενικό.
Σημείωση δεύτερη: Εκ του πονηρού αλλά και από πρόθεση ο ψηφιακός έλεγχος με την ηλεκτρονική κάρτα αφήνει στο απυρόβλητο την νέα μορφή εργασίας, την τηλεργασία. Ο έλεγχος της συγκεκριμένης μορφής εργασία (τηλεργασίας) θεωρείται ιδιαίτερα εύκολος. Απαιτεί ένα λογισμικό το οποίο θα καταγράφει τις ώρες εισόδου και εξόδου του εργαζόμενου (από τον Η/Υ της οικίας του) στον κεντρικό υπολογιστή της κάθε εταιρείας.
Υπολογισμός των απωλειών των Εργαζομένων
Β) Ας υπολογίσουμε τις απώλειες: Στον πιο κάτω Πίνακα υπολογίζονται οι απώλειες για οκτώ ώρες πέραν των 40 ωρών (του συμβατικού ωραρίου) ανά εβδομάδα, μεταξύ των ετών 2005-2010 και οι απώλειες 2010-2020 σε εβδομιαδιαία βάση, αναλόγως του μισθού.
1) Σε μισθό 800,00 ευρώ οι απώλειες μεταξύ 2005-2010ανέρχονται σε μηνιαία βάση σε 7.44 Χ (επί) 4 εβδομάδες=29,76 Χ (επί) 11 μήνες=327,36 σε ετήσια βάση.
Β2) Σε μηνιαία βάση σε μισθό 800,00 ευρώ οι απώλειες μεταξύ 2010-2020 ανέρχονται σε 22,80 Χ (επί) 4 εβδομάδες=91,20 Χ (επί) 11 μήνες=1.003,20 σε ετήσια βάση.
Β3) Το έτος 2020 και εντεύθεν οι υπερωρίες θα μηδενισθούν και κατά συνέπεια το επιπλέον εισόδημα, λόγω του συμψηφισμού τους με ημέρες αδείας.
Μικτ. απο-δοχές ευρώ Ωρο-μίσθιο Έτος 2005 Έτος 2010 Έτος 2020 Διαφο-ρά 2005-2010 Διαφο-ρά 2010-2020 Μηνιαίες απώλειες 2010-2020 Ετήσιες απώλειες 2010-2020
Υπεργα-σία 3 ώρες με προσαύ-ξηση 50% Ιδιόρρυ-θμη Υπεργα-σία 3 ώρες με προσαύ-ξηση 50% Σύνολο Αμοιβής Υπεργα-σία από 46η ώρα μέχρι 120 ώρες προσαύξηση 40% Σύνολο Αμοιβής Υπεργα-σία από 46η ώρα μέχρι 120 ώρες προσαύξηση 40% Σύνολο Αμοιβής
800 4,8 12 10,8 22,8 15,4 15,4 0 0 -7,4 -22,8 -91,2 -1.003,20
900 5,4 13,5 12,2 25,7 17,3 17,3 0 0 -8,4 -25,7 -102,6 -1.128,60
1.000,00 6 15 13,5 28,5 19,2 19,2 0 0 -9,3 -28,5 -114 -1.254,00
1.200,00 7,2 18 16,2 34,2 23 23 0 0 -11,2 -34,2 -136,8 -1.504,80
1.300,00 7,8 19,5 17,6 37,1 25 25 0 0 -12,1 -37,1 -148,2 -1.630,20
1.400,00 8,4 21 18,9 39,9 26,9 26,9 0 0 -13 -39,9 -159,6 -1.755,60
1.500,00 9 22,5 20,3 42,8 28,8 28,8 0 0 -14 -42,8 -171 -1.881,00
1.600,00 9,6 24 21,6 45,6 30,7 30,7 0 0 -14,9 -45,6 -182,4 -2.006,40
1.700,00 10,2 25,5 23 48,5 32,6 32,6 0 0 -15,8 -48,5 -193,8 -2.131,80
1.800,00 10,8 27 24,3 51,3 34,6 34,6 0 0 -16,7 -51,3 -205,2 -2.257,20
1.900,00 11,4 28,5 25,7 54,2 36,5 36,5 0 0 -17,7 -54,2 -216,6 -2.382,60
2.000,00 12 30 27 57 38,4 38,4 0 0 -18,6 -57 -228 -2.508,00
2.500,00 15 37,5 33,8 71,3 48 48 0 0 -23,3 -71,3 -285 -3.135,00
Βάσει των στοιχείων του ΕΦΚΑ μηνός Δεκεμβρίου-2019, η απασχόληση βάσει της Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης ανέρχεται σε:
ΕΦΚΑ. Στοιχεία μηνός Δεκεμβρίου 2019. Ανά τύπο απασχόλησης
Πλήρης Απασχόληση
Αριθμός Ασφαλισμένων 923.587
Μέσος Μισθός 1.195,11
Μερική Απασχόληση
Αριθμός Ασφαλισμένων 307.535
Μέσος Μισθός 398,80
Σύνολο Απασχολουμένων
Αριθμός Ασφαλισμένων 1.230.151
Μέσος Μισθός 1.049,74
Εδώ έρχονται οι «σοφοί» της επιτροπής Πισσαρίδη που προτείνουν τον «εξορθολογισμό» του κόστους των υπερωριών επισημαίνοντας ότι η ευελιξία στη χρήση υπερωριών είναι σημαντική για την οικονομική δραστηριότητα. Εάν υποθέσουμε ότι με υπερωρίες εργάζονται οι 900.000 εργαζόμενοι τότε 900.000 X (επί) 1.254,30 (οι απώλειες του μισθού των 1.000 ευρώ) = 1.13 δις. ευρώ.
Αυτό ακριβώς εννοούν «εξορθολογισμό» του κόστους των υπερωριών.
Ο φίλος μας ο Μάρξ στην ανάλυση του για την υπεραξία ανέφερε: Η υπεραξία είναι η αξιακή μετάφραση της υπερεργασίας, το κομμάτι (σε αξίες) της παραγωγής το οποίο καρπώνεται ο καπιταλιστής.
1) Τρόποι Αύξησης της Υπεραξίας: Ο τρόπος να αυξήσει κάποιος καπιταλιστής την υπεραξία που αντλεί-παράγεται έχει να κάνει με τις τρείς κατηγορίες υπεραξίας, την απόλυτη, την σχετική και την πρόσθετη.
Α) Απόλυτη Υπεραξία: Ο πιο απλός τρόπος για να αυξηθεί η υπεραξία είναι να αυξηθεί η απόλυτη υπεραξία που αντλεί ο καπιταλιστής. Το οποίο συμβαίνει με τρεις τρόπους:
Α1) Με το να παραταθεί ο χρόνος εργασίας του εργαζομένου και να μείνει ο μισθός (χρηματική έκφραση της αξίας της εργατικής δύναμης) σταθερός,
Α2) Με την εντατικοποίηση της παραγωγής. Ο εργαζόμενος πιέζεται να παράγει μεγαλύτερη αξία σε λιγότερο διάστημα, συνεπώς εργάζεται περισσότερο ποσοτικά (παρόλο που χρονικά η εργασία του μένει σταθερή) οπότε έχει ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα με το προηγούμενο (η εργασία αυξάνεται και συμπυκνώνεται χρονικά).
Α3) Με το να πληρωθεί ο εργαζόμενος(μισθός) χαμηλότερη αξία από την αξία της εργατικής του δύναμης.
Β) Σχετική Υπεραξία: Η σχετική υπεραξία έχει να κάνει με την μείωση της αξίας της εργατικής δύναμης. Όσο η αξία της εργατικής δύναμης πέφτει (και ο χρόνος εργασίας παραμένει σταθερός) αυξάνεται ο χρόνος υπερεργασίας οπότε αυξάνεται έμμεσα και η υπεραξία,
Β1) Η σχετική υπεραξία έχει να κάνει και με την παραγωγικότητα (διαφορετικό από την ένταση εργασίας). Με την αύξηση της παραγωγικότητας π.χ. λόγο της τεχνολογίας, στην παραγωγή μειώνεται ο αναγκαίος χρόνος εργασίας, αφού σε λιγότερο χρόνο παράγεται μεγαλύτερη αξία, συνεπώς ο χρόνος υπερεργασίας και η υπεραξία αυξάνονται.
Γ) Πρόσθετη Υπεραξία: Η πρόσθετη υπεραξία έχει να κάνει με τον ανταγωνισμό των κεφαλαιούχων και εμφανίζεται όταν (μέσω διαφόρων μηχανισμών και λόγο διαφορών στα κόστη και την τεχνολογία) ο ένας καπιταλιστής αντλεί υπεραξία από τον άλλον (δηλ τους εργαζόμενους του).
Για το θέμα που αναπτύχθηκε έχει ισχύ το (Α1): Με το να παραταθεί ο χρόνος εργασίας του εργαζομένου και να μείνει ο μισθός (χρηματική έκφραση της αξίας της εργατικής δύναμης) σταθερός).
Στο κλείσιμο κάθε μεγάλου deal υπάρχει και μια προμήθεια ή bonus αν θέλετε. Αν ο ΣΕΒ «σέβεται» τον εαυτό του θα πρέπει να εντάξει στον προυπολογισμό του το 10% των 1,13 δισ. δηλαδή 113 εκατ. ευρώ για αυτούς που έκλεισαν το deal. Να μην «παιδεύονται και διασύρονται» οι άνθρωποι με τα «μικροδωράκια» της Siemens…
Γιάννης Περάκης
Οικονομολόγος
