Επιμέλεια – μετάφραση: Βαγγέλης Γονατάς //
Αβάνα, Κούβα
Του Enrique Ubieta Gómez
Παρακαλώ πολύ, κάποιος να μας το υπενθυμίσει. Διότι έχουν περάσει 57 χρόνια και εγώ μόλις είχα γεννηθεί. Ο Πρόεδρος Ομπάμα δεν είχε γεννηθεί ακόμα. Ποια ήταν η αιτία της ρήξης μεταξύ Κούβας και Ηνωμένων Πολιτειών; Γιατί, μόλις ένα χρόνο μετά την Επανάσταση που ξεκινούσε, το Δεκέμβρη του 1960 δηλαδή, η βορειοαμερικανική Κυβέρνηση καταργούσε την ποσότητα ζάχαρης που προμηθευόταν από αυτό το βασικό κουβανικό εξαγώγιμο προϊόν; Μήπως διότι παραβιάζονταν τα ανθρώπινα δικαιώματα; Δεν το νομίζω. Η Επανάσταση είχε ανατρέψει μια δικτατορία που τα παραβίαζε ατιμώρητα, που δολοφονούσε τους νέους στο δρόμο. Εκείνος ο δολοφονικός και διεφθαρμένος στρατός πολεμούσε τους εξεγερμένους στα βουνά της ανατολικής επαρχίας με βορειοαμερικανικά όπλα. Γιατί, αφού δεν τα είχαν σπάσει με τον Μπατίστα, έρχονταν τώρα σε ρήξη με την πρόσφατη και για πρώτη φορά επαναστατική κυβέρνηση; Ναι, βέβαια, το αυτοκρατορικό δόγμα της εθνικής ασφάλειας: η χώρα δεν τελειώνει εκεί που τελειώνουν τα σύνορά της, εκτείνεται μέχρι τις αντλίες πετρελαίου της Μέσης Ανατολής ή της Βενεζουέλας, μέχρι οποιαδήποτε τοποθεσία επιχειρούν ή προτίθενται να επιχειρήσουν οι πολυεθνικές.
Επιβλήθηκε ο οικονομικός, εμπορικός και χρηματοπιστωτικός αποκλεισμός σε μια ημι-αποικία, η οποία δεν υποτασσόταν. Γεγονός το οποίο, φυσικά, επηρέαζε τα οικονομικά συμφέροντα των πολυεθνικών.
Ο Πρόεδρός μας, πρότεινε στην Κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών μια πολιτισμένη συμβίωση που να αποδέχεται και να σέβεται τις διαφορές. Όμως όταν ο Πρόεδρος Ομπάμα λέει ότι ο αποκλεισμός δεν απέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα και ότι εξαιτίας αυτού, αποφάσισε να αλλάξει στρατηγική (όχι το στόχο), αμφιβάλλω. Είναι δυνατόν; Θέλουν, άραγε, πραγματικά; Ο πολυκομματισμός που αξιώνουν και η ανάπτυξη της ατομικής ιδιοκτησίας που επιθυμούν σχετίζεται, άραγε, με την Χάρτα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή με τον Δεκάλογο της πολιτικής και οικονομικής  Κατάκτησης εκ νέου, που ονειρεύονται;Θεωρώ ότι η επίσκεψη Ομπάμα είναι ένα θετικό βήμα. Είναι χαρισματικός άνθρωπος. Με το χαμόγελό του και την φυσική του εξυπνάδα, κατακτά καρδιές. Εμείς, εννοώ οι κουβανοί των τελευταίων δεκαετιών, γνωρίζουμε έναν άλλο τύπο ηγέτη. Ο υποψήφιος για ένα πολιτικό αξίωμα σε εκείνη την κοινωνία πρέπει να αποτελεί ευάρεστο προϊόν για τον πιθανό καταναλωτή. Πρέπει να ξέρει να γελά με τους χιουμορίστες της σειράς και, ει δυνατόν, μέχρι και να χορεύει. Οι εκλογείς-καταναλωτές θα το πάρουν υπόψη τους – υποτίθεται – αν είναι συμπαθητικός και φαίνεται να είναι σίγουρος για τον εαυτό του. Το κυβερνητικό του πρόγραμμα θα  επιλέξει δύο ή τρία θέματα μεγάλης ζήτησης για τον τομέα που αντιπροσωπεύει και θα διατηρήσει την καθιερωμένη τάξη πραγμάτων. Τον ευχαριστώ που ήρθε και που προσπαθεί να πιάσει τα συναισθήματά μου. Όμως οι κουβανοί έχουμε μελετήσει και αυτό μας χρησιμεύει σε κάτι: τα μέτρα που έχει πάρει για την αποδόμηση του αποκλεισμού, στο μέτρο του δυνατού, κάνουν αναφορά στη συνεργασία με το Κράτος, που είναι βέβαιο, ότι είναι αυτό το οποίο εξασφαλίζει τη δωρεάν υγεία και εκπαίδευση όλων των κουβανών και την κοινωνική ασφάλεια των παιδιών, των ηλικιωμένων και των αναπήρων. Ο δικός του στόχος, επιμένει σε αυτό, είναι να ενθαρρύνει την επιτυχία των επονομαζόμενων «επιχειρηματιών», τους μικρούς και μεσαίους ιδιοκτήτες. Θεωρεί πως αυτοί θα ανοίξουν τον δρόμο για τον κουβανικό καπιταλισμό. Ο κουβανικός καπιταλισμός όμως, ασφαλώς, δεν θα ήταν πολύ κουβανικός. Και εδώ ακριβώς είναι το «κουμπί». Γιατί, αν επιστρέψουν οι πολυεθνικές και οικειοποιηθούν τη χώρα όπως πριν, οι μικροί και μεσαίοι ιδιοκτήτες θα σαρώνονταν. Φαίνεται λοιπόν πως, παραδόξως, οι κουβανοί αυτοαπασχολούμενοι θα ήταν πιο επιτυχείς όσο ζουν σε μια σοσιαλιστική κοινωνία.Και, παρ’ όλους αυτούς τους άβολους συλλογισμούς, αισθάνθηκα ικανοποίηση όταν είπε πως : «η μοίρα της Κούβας δεν θα αποφασιστεί ούτε από τις Ηνωμένες Πολιτείες ούτε από καμία άλλη χώρα, το μέλλον της Κούβας –είναι κυρίαρχη και έχει κάθε δικαίωμα να είναι υπερήφανη για αυτό- θα αποφασιστεί από τους κουβανούς και από κανέναν άλλον». Κατανοεί, άραγε, τι σημαίνει για μας, με όρους εθνικής κυριαρχίας, να κατέχουν παράνομα για πάνω από εκατό χρόνια το έδαφός μας στο Γκουαντάναμο;Αν η ιδέα είναι να συναντηθούν οι λαοί μας και να μοιραστούν ελεύθερα ο καθένας τις απόψεις του, αποδεχόμαστε την πρόκληση. Κι εμείς επίσης, έχουμε να συνεισφέρουμε πράγματα και κριτήρια  για να υπερασπιστούμε. Δεν είναι αυθαίρετο το αμοιβαίο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη από κοινού ιατρικών ερευνών, ούτε και το να συνεργαστούμε για τον έλεγχο των επιδημιών που επηρεάζουν εξίσου όλους τους λαούς του κόσμου, όπως η χολέρα στην Αϊτή, ο έμπολα στην Αφρική ή ο σίκα, πιο πρόσφατα. Επομένως, δεν καταλαβαίνω γιατί ο Ομπάμα, αφού πλέκει το εγκώμιο για τη δράση της Κούβας στην Αφρική, διατηρεί το πρόγραμμα που δίνει κίνητρα για τη λιποταξία των γιατρών και νοσοκόμων που συνεργάζονται με άλλα έθνη.Η λογική για μια πολιτισμένη συμβίωση οδηγεί στην χωρίς όρους εξάλειψη του αποκλεισμού. Και απορρίπτει φράσεις σαν αυτή: «υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον στο Κονγκρέσο για την κατάργηση του αποκλεισμού. Όπως είπα προηγουμένως, η ταχύτητα με την οποία αυτό θα συμβεί, κατά ένα μέρος εξαρτάται από το να μπορέσουμε να λύσουμε συγκεκριμένες διαφορές που έχουμε πάνω σε θέματα που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα». Η μη αποδοχή που πολιτικού συστήματος της Κούβας, ας το πούμε επιτέλους, δεν έχει καμία σχέση με αρχές ή με ανθρωπιστικές πεποιθήσεις, αλλά με οικονομικά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Ο Φιντέλ και ο Ραούλ –ακριβώς όπως ο Καμίλο και ο Τσε, μεταξύ άλλων – κατέκτησαν την καρδιά των κουβανών το 1959, όχι γιατί κάποιοι σύμβουλοι προέβαλαν το χάρισμά τους να εκλέγονται,  αλλά γιατί καταρχήν έπαιξαν την ίδια τους την ζωή και γιατί,  πιο πολύ από λόγια –και δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι μιλούσαν λίγο- μίλησαν με πράξεις. Αυτός είναι ο τύπος του ηγέτη που έχουμε μάθει οι κουβανοί. Ο Ομπάμα δεν μπόρεσε να αντισταθεί στην τάση που είχε να φωτογραφηθεί με την σιλουέτα του Τσε πίσω του. Ασφαλώς ο ίδιος δεν είχε καμία σχέση με τον θάνατό του, όμως είναι ο Πρόεδρος της αυτοκρατορίας που  τον διέταξε. Άραγε, προσπαθούσε να οικειοποιηθεί το σύμβολο ή απλά έπαιρνε ένα αναμνηστικό για το σπίτι; Ο σφετερισμός και η χειραγώγηση των συμβόλων θα μπορούσε να αποτελέσει θέμα άλλου άρθρου.Το να αποδεχθούν τον ειρηνικό σοσιαλισμό μας δεν είναι σοβαρό πρόβλημα, η Κούβα δεν αποτελεί απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όμως αν ο ιμπεριαλισμός δεν περιοριστεί στα σύνορά του, εξαιτίας της φύσης του, τι κάνουμε; Αυτή η επίσκεψη είναι πια ιστορική. Εδώ και 88 χρόνια σε αυτή τη χώρα δεν ερχόταν κανένας Πρόεδρος. Πριν το ’59, διοικούσαν την αποικία από την Πρεσβεία. Η γέφυρα της εμπιστοσύνης λοιπόν πρέπει να οικοδομηθεί και από τις δύο ακτές.